Bilişsel Gelişim
Bilişsel gelişim, çevre ile etkileşimi sağlayan, dış dünyayı anlamaya yarayan, bilginin edinilip kullanılmasına yardım eden, tüm zihinsel süreçleri içine alan bir gelişim alanıdır. Bilişsel gelişimin amacı, soyut şekilde akıl yürütme, varsayımsal durumlar hakkında mantıksal düşünme, kuralları karmaşık ve daha yüksek yapıda örgütleme, objeleri kategorize edebilmedir.
Bilişsel Gelişimle İlgili Temel Kavramlar
Bilişsel gelişimle ilgili temel kavramlar gizil güç, yetenek, öğrenme, dikkat, algı, bellek ve yaratıcılıktır.
Gizil Güç
Saklı olan, gerçekleşmeyen ama gerçekleşebilecek olan potansiyel güçtür.
Yetenek
Bireyin bilişsel, duyuşsal ve motor davranışlarıyla ilgili gizil gücüdür.
Öğrenme
Bireyin çevresi ile girdiği etkileşim ve yaşantıları sonucunda oluşan kalıcı davranış değişikliğidir.
Dikkat
Zihinsel becerilerin yoğunlaşması ve odaklanmasıdır.
Algı
İnsanın doğumdan itibaren duyularını kullanarak çevresindeki bilgileri anlama, yeniden organize etme, yorumlama ve yeni durumlara kendini adapte etme sürecidir.
Bellek
Bireyin tecrübelerinden edindiği ve öğrendiği bilgileri güvenilir bir biçimde tam ve doğru olarak zihinde tutamaya, istenildiği zaman kullanmaya olanak sağlayan bilişsel bir yetenektir.
Yaratıcılık
Henüz doğru cevabı bulunmayan problemlere yeni yollar, yeni fikirler, yeni çözümler üretme yeteneğidir.
Bilişsel Gelişim Kuramları
Piaget’in Bilişsel Gelişim Kuramı
Piaget’in bilişsel gelişim kuramındaki temel kavramlar; şema, adaptasyon (uyum), örgütleme ve dengeleme’dir.
Piaget’in bilişsel gelişim kuramı dört döneme ayrılmaktadır. Bu dönemler;
- Duyu-motor dönem (0-2 yaş)
- İşlem öncesi dönem (2-7 yaş)
- Somut işlemler dönemi (7-11 yaş)
- Soyut işlemler dönemi (11 yaş ve üzeri)
Bruner’in Bilişsel Gelişim Kuramı
Bruner bilişsel gelişimi, eylemsel, imgesel ve sembolik olmak üzere üç dönemde incelemiştir
Vygotsky’nin Sosyokültürel Bilişsel Gelişim Kuramı
Vygotsky’e göre tüm öğrenmelerin kaynağı toplumsal çevredir.
Vygotsky’e göre çocukların öğrenmeleri çevreleri ile kurdukları etkileşim sonucunda gerçekleşmektedir. Bu nedenle çocukların çevrelerindeki bireylerin çocukların öğrenme yaşantıları üzerindeki etkileri oldukça fazladır.
Bilgi İşlem Kuramı
Bilgi işlem kuramı, birçok bilişsel kuramdan üretilmiş olup, çocukların matematik problemini çözerken veya resim çizerken kullandıkları zihinsel stratejileri anlamaya çalışan bir kuramdır.
Bilgi işlem kuramına göre çocuğun bilişsel yeteneklerinde değişiklik yapmak için çözümleme ve betimleme, strateji geliştirme, otomasyon ve genelleştirme mekanizmalarının ortak çalışması gerekir.
Bilgi işlem kuramı depolama ve işleme modellerinden oluşmaktadır.
Bilişsel Gelişimin Desteklenmesi
Bireyin bilişsel gelişiminin desteklenmesinde eğitim önemli bir yer tutmaktadır. Çocuklarda, bilişsel gelişimi en üst düzeyde desteklemek için çocuğun içinde bulunduğu bilişsel gelişim dönem özelliklerini bilmek ve uygun eğitim ortamının sağlanması gerekir.