Erken Çocuklukta Gelişim

Gelişim ve Temel Kavramlar

Gelişim, organizmanın döllenme anından itibaren fiziksel, bilişsel, dil ve duygusal yönlerden belli koşulları olan en son aşamasına ulaşıncaya kadar devamlı ilerleme kaydeden değişimi olarak tanımlanabilir. Erken çocukluk dönemi çocuğun ileriki yıllarında öğrenme yaşantıları, refahı ve üretkenliği için temel oluşturmaktadır. Yaşamın ilk sekiz yılı boyunca çocuklar hayatlarının diğer dönemlerinden daha hızlı bir şekilde büyür ve gelişirler. Birçok gelişim alanında ilk sekiz yıl içinde tüm yaşam boyunca kat edilecek yolun yarısının alındığı belirtilmiştir. Bu dönemde yapılacak erken müdahaleler bireylerin bilişsel kapasiteleri, kişilikleri ve sosyal davranışları üzerinde kalıcı bir etki gösterecektir. Büyüme , vücudun fiziksel olarak değişimini kapsamakta, boy, kilo ve hacim olarak artışını ifade etmektedir ve vücudun değişik organlarında değişik hızlarda gerçekleşebilir (Senemoğlu, 2012, s.3.). Olgunlaşma , genlerimiz tarafından kontrol edilen ve belirlenen ve öğrenme yaşantılarından bağımsız gerçekleşen bir büyüme sürecidir (Keenan, Evans ve Crowley, 2016; Senemoğlu, 2012). Öğrenme , bireyin her türlü çevresel faktörün etkisiyle oluşturduğu deneyimler ve bunun sonucunda bireyde meydana gelen kalıcı izli değişikliklerdir (Senemoğlu, 2012; Wise, 2014). Hazırbulunuşluk , belli bir öğrenme faaliyetini gerçekleştirebilmek için bilişsel, sosyal, fiziksel ve duyuşsal olarak hazır olma hâli olarak tanımlanabilir (Senemoğlu, 2012; Bacanlı;2016). Gelişimle ilgili olarak ele alınması gereken bir diğer önemli kavram da gelişimin kritik dönemleridir. Gelişim İlkeleri

Gelişim ilkeleri;

Kalıtım ve çevreninin karşılıklı etkileşiminin ürünüdür.
Süreklidir ve belirli aşamalar yoluyla gerçekleşir.
Nöbetleşe devam eder.
Baştan ayağa, içten dışa doğrudur.
Genelden özele doğrudur.
Kritik dönemler vardır.
Bir bütündür.
Bireysel farklar vardır.

Gelişimi Etkileyen Faktörler

Psikologlar kalıtım ve çevrenin birlikte gelişimi etkilediğine inanmaktadır. Kalıtımın büyüme ve gelişimdeki etkisinin sınırları ve yönü belirli olmakla birlikte çevrenin kalıtımsal durumu arttıran ya da gölgede bırakan bir yol izlediği söylenebilir.

Gelişim Alanları

Motor gelişim

Vücudun büyümesi, organların, iskelet ve kas sistemlerinin gelişmesi, sinir - kas bağlarının güçlenmesi için hareket vazgeçilmez bir unsurdur. Motor gelişim, kalıtım ve çevrenin etkileşimi ile motor davranışlardaki değişiklikler olarak tanımlanır.

Bilişsel Gelişim

Bilişsel gelişimin temeli nörolojik büyüme ve olgunlaşma ile ilişkilidir. Erken dönemde edinilen deneyimler nörolojik gelişim için önemlidir. Beyin gereksiz nöronları ve bu deneyimlere dayalı nöral bağlantılarını “budama” sürecine girmektedir. Beyin bu nöronları ayırdıkça tek ve çevresel olarak özel olan nöral yollar bireyin bilişselliğini oluşturmaktadır.

Dil Gelişimi

İnsan gelişiminin en önemli yapı taşlarından biri de dil gelişimidir. Dil gelişimi diğer gelişim alanlarıyla paralel bir hızda ilerlemektedir. Bilgilerin nesillerden nesillere aktarılmasını sağlayan dil semboller sistemine dayalı, konuşarak, yazarak, işaret ederek yapılan iletişim biçimidir.

Sosyal Duygusal Gelişim

Sosyal duygusal gelişim, çocuğun kendini, duygu ve düşüncelerini çevresine doğru şekilde ifade edebilmesi, duygularını ve dürtülerini kontrol edebilmesi, kendisiyle ve çevresiyle uyumlu bir ilişki içinde olabilmesi olarak tanımlanmaktadır.

Cinsel Gelişim

Cinsel gelişim tıpkı diğer gelişim alanlarında olduğu gibi temellerini biyolojik özelliklerden alır ve çevrenin de etkisi ile şekillenir. Döllenme ile başlayan cinsel gelişim, anne, baba, ailenin diğer bireyleri, arkadaş, okul ortamı, öğretmenler, alınan eğitimler, toplumdaki bakış açıları ve kültür, teknoloji, zaman gibi birçok faktörün etkisi ile yaşam boyu devam eder.