Denetim Süreci
Denetim süreci: Denetim faaliyetlerinin yerine getirilmesinde izlenmesi gereken aşamaları ifade eder. Bu süreç: Denetim öncesi, denetim ve denetim sonrası olmak üzere üç temel aşamadan oluşur.
Denetim öncesi faaliyetler, denetim teklifiyle başlar. Teklif alan denetim firması veya denetçi müşteri şirketle ilgili bilgiler toplar ve önceki denetim firmasıyla da görüşerek genel bir değerlendirme yapar. Değerlendirme sonucunda teklifi kabul veya reddeder. Denetim teklifinin kabul edilmesi durumunda denetim sözleşmesi hazırlanır.
Denetim faaliyetlerinin sağlıklı bir şekilde yürütülebilmesi bakımından denetim sözleşmesinin hazırlanması aşamasında yönetim tarafından bilinmesi ve üstlenilmesi gereken bazı sorumluluklar vardır. Bu sorumluluklar:
- Finansal tabloların geçerli finansal raporlama çerçevesine ve gerçeğe uygun bir şekilde hazırlanması,
- Finansal tabloların hata ve hilelerden dolayı önemli yanlışlık içermemesi için iç kontrollerin geliştirilmesi,
- Denetçinin; kayıtlar, dokümanlar ve finansal tabloların hazırlanmasıyla ilgili tüm bilgilere erişim imkânının sağlanması,
- Denetçiye, yürütülen denetimle ilgili talep edeceği ilave bilgilerin sağlanması,
- Denetim kanıtlarının toplanması amacıyla denetçinin, işletme içinden gerekli görülen kişilere kısıtlama olmaksızın erişim imkânının sağlanmasıdır.
Denetlenecek şirketin yönetim kurulu hangi denetim firmasıyla veya denetçiyle anlaşmaya karar verdiyse o denetim firmasını veya denetçiyi genel kurulun onayına sunar. Dolayısıyla hangi denetim firmasıyla veya denetçiyle çalışılacağı kararı şirket genel kurulu tarafından verilir. Genel kurul, denetim firmasıyla veya denetçiyle çalışılmasını kararlaştırdıktan sonra denetim sözleşmesi, denetim firması veya denetçi ile şirket yöneticileri tarafından birlikte imzalanarak yürürlüğe girer.
Yazılı olarak düzenlenmesi gereken denetim sözleşmesinin içeriğinde bazı hususların yer alması gerekir. Bu hususlar: Finansal tablo denetiminin amacı ve kapsamı, denetçinin sorumlulukları, yönetimin sorumlulukları, finansal tabloların hazırlanmasında kullanılacak geçerli finansal raporlama çerçevesiyle ilgili açıklama ve denetim sürecinin sonunda denetçi tarafından hazırlanacak raporların şekil ve içeriğine ilişkin açıklamalardır.
Denetim sözleşmesi imzaladıktan sonra denetçi, müşteri şirketle ilgili ayrıntılı bilgiler toplar ve yürüteceği denetim çalışmalarının kapsamını belirlemek amacıyla iç kontrol yapısını değerlendirir. Ayrıca denetçi, etkili bir denetim çalışması yapabilmek amacıyla denetim planı hazırlar. Daha sonra denetim planında öngördüğü faaliyetleri gerçekleştirebilmek için denetim kanıtı toplar. Denetim kanıtı toplarken; tetkik, gözlem, dış teyit, yeniden hesaplama, yeniden uygulama, analitik prosedürler ve sorgulama gibi denetim prosedürlerini (tekniklerini) kullanır.
Kanıtlar toplandıktan sonra denetçi hazırlayacağı rapordaki görüşünü şekillendirmek amacıyla ilave bazı çalışmalara ihtiyaç duyar. Bu aşamada denetçi; koşullu borçlar ve zararları inceler, bilanço tarihinden sonraki olayları inceler, müşteri şirket yönetiminden finansal raporlamayla ilgili sorumluluğun kendilerine ait olduğunu belirten teyit mektubu alır, analitik incelemeler yapar ve işletmenin sürekliliğini değerlendirir.
Denetimin tamamlanmasıyla ilgili ilave çalışmalar da yapıldıktan sonra denetçi, elde ettiği verilerle ulaştığı görüşünü bir rapor hâlinde açıklar. Denetçi, hazırlayacağı denetim raporunda yürütmüş olduğu çalışmanın sonuçlarına göre; olumlu, sınırlı olumlu, olumsuz ve görüş bildirmekten kaçınma gibi dört şekilde görüş bildirebilir. Bu aşamada taslak hâlinde hazırlanan denetim raporu müşteri şirket yönetimine sunulur ve yönetimden gelen bir itiraz varsa değerlendirilir. Yapılan değerlendirmeden sonra denetim raporu sorumlu baş denetçinin imzasıyla kesinleşir. Raporun kesinleşmesinin ardından denetim ekibinde bulunan denetçilerden biri raporun görüşüleceği şirket genel kurul toplantısına katılır. Son olarak da imzalanan denetim raporunun en geç otuz gün içerisinde Kamu Gözetimi Muhasebe ve Denetim Standartları Kurumuna (KGK) bildirilmesi gerekmektedir. Denetim raporunun KGK’ya bildirilmesiyle denetim süreci tamamlanır.