Denetimde Meslek Etiği

Etik/Ahlak

Ahlak, kişinin doğuştan veya sonradan sahip olduğu birtakım davranış şekilleri, huyları, tavırları ve manevi seviyesini belirten tutum ve davranışlarıdır. Etik ise insanlar arasındaki ilişkilerin temelinde yer alan değerler ya da ahlak üzerine düşünebilme etkinliği yani ahlak bilimi olarak tanımlanmaktadır.

Bir toplumda geçerli ahlaki değerlerin temelini oluşturan prensip ve değerleri insan vicdanı, dinsel kavramlar, örf, âdet ve geleneksel yaptırımlar ile yasal ve kültürel değerler oluşturmakta ve toplumdan topluma hatta aynı toplum içindeki bireylerden bireylere değişiklik gösterebilmektedir.

Tüm toplumlarda geçerli evrensel etik değerlerin oluşturulmasının güç olduğu bir gerçektir. Ancak doğruluk, dürüstlük, sözünde durma, emanete hıyanet etmeme, cesur olma, başkalarına saygı duyma, iyi niyetli olma gibi tutum ve davranışlar genel ahlaka uygun davranışlar olarak kabul edilir.

Etik İkilem ve Etik Karar Verme

Etik ikilem, bir konunun birbiriyle çatışan iki tarafının bulunması ve bu iki tarafın doğruluğunun tartışılabilir yanlarının olması durumudur.

Bireyler etik olmayan davranışı sergilerken herkes bunu yapıyor, yasal ise ahlakidir ve ortaya çıkarılabilme ve cezalandırılma olasılığının düşük olması gibi gerekçelere sığınmaktadır.

Muhasebe ve Denetim Meslek Etiği

Meslek mensuplarınca faaliyetlerin yürütülmesi sırasında, kanunlara uygun işlemlerin yapılması yanında toplumun değer yargılarına da önem verilerek güvenilir bilgilerin topluma sunulması, müşteriler, toplum, meslektaşlar ve ilgili meslek kuruluşları ile olan ilişkilerde uyulması gereken kurallar bütünü muhasebe ve denetim meslek etiğini oluşturmaktadır.

Son zamanlarda yaşanan finansal bilgi manipülasyonları ve muhasebe skandalları, muhasebe ve denetim mesleğinin etik değerler çerçevesinde yürütülmesinin ne denli önemli olduğunu en iyi şekilde açıklamaktadır.

Toplumsal güvenin sağlanması ve sürdürülmesi için mesleki faaliyetin etik değerlere uygun biçimde yürütülmesi son derece önemlidir. Dünyada genel olarak kabul gören etik değerleri; sorumluluklar, kamu yararı, dürüstlük, tarafsızlık, bağımsızlık ve mesleki özen gösterme şeklinde sıralamak mümkündür.

Denetim mesleğinde sunulan hizmetin kalitesinin arttırılması ve mesleğin icrasında tarafsızlık, gizlilik, dürüstlük ve güvenilirlik gibi ilkelerin benimsenmesi açısından meslek etiği çok önemli ve gereklidir.

Muhasebe ve Denetim Mesleğinde Etikle İlgili Yapılan Düzenlemeler

Türkiye’de muhasebe ve denetim mesleğinde etik düzenlemeler son zamanlara kadar ağırlıklı olarak yasal ve mevzuata dayalı gerçekleştirilmiştir. Son yıllarda ise TÜRMOB, gelişmiş ülkelerdeki eş değeri bulunan kuruluşların çalışmalarını da dikkate alarak meslek etiği ile ilgili düzenlemelerde bulunmaktadır. Ayrıca Kamu Gözetimi Muhasebe ve Denetim Standartları Kurumu tarafından denetimde etik düzenlemelere yer verilmektedir.

AICPA ve IFAC muhasebe ve denetim meslek etiği ile ilgili düzenlemeler yapan kuruluşlardandır. AICPA “Mesleki Davranış Kuralları” adı altında toplanan etik düzenlemeler 6 adet ilke ile 11 adet kuraldan oluşmaktadır.

IFAC, IESBA aracılığıyla gerçekleştirilen ve Profesyonel Muhasebeciler İçin Etik Kurallar El Kitabı'nda yer verilen düzenlemeler; Bölüm -A -IESBA kuralının genel uygulanışı, Bölüm B -serbest çalışan profesyonel muhasebeciler için kurallar ve Bölüm C -bağımlı çalışan profesyonel muhasebeciler için kurallar olmak üzere üç ana başlık altında toplanmıştır .