Üretim Teorisi
Üretim teorisinde, genel anlamda kısa ve uzun dönem üretim fonksiyonu incelenir.
Üretimin Tanımı
Faktörlerin bir araya getirilmesi ile mal veya hizmet oluşturulmasıdır.
Üretim Faktörleri
İşgücü, sermaye, toprak ve girişimci olmak üzere dörde ayrılmaktadır.
Üretim Fonksiyonu
Teknoloji sabitken üretim faktörlerinin miktarları ile üretilebilecek maksimum ürün arasındaki ilişkidir.
İktisatta Dönem Kavramı
Üretim, genel olarak çok kısa dönem, kısa dönem, uzun dönem ve çok uzun dönem olmak üzere dört farklı dönem açısından analiz edilir.
Kısa Dönem Üretim Fonksiyonu
En azından bir üretim faktörünün sabit olduğu zaman dilimi olarak tanımladığımız kısa dönemde üretim faktörlerinden biri sabit diğeri ise değişken faktördür.
Toplam Ürün
Kısa dönemde bir üretim faktörünün kullanılan miktarı sabitken diğer üretim faktörünün miktarındaki değişme karşısında ortaya çıkacak üretim miktarlarını ifade eder.
Ortalama Ürün
Üretimde kullanılan bir birim değişken faktöre karşılık gelen üretim miktarıdır.
Marjinal Ürün
Üretimde kullanılan değişken faktörün miktarında meydana gelen bir birimlik bir değişim karşısında üretim miktarında meydana gelen değişimdir.
Toplam, Ortalama ve Marjinal Ürün Eğrileri
Toplam ürün eğrisi, ter S biçimindedir. Ortalama ve marjinal ürün eğrileri ise ters U şekline sahiptir.
Artan ve Azalan Verimler Kanunu
Bir üretici, kısa dönemde üretim gerçekleştirdiğinde, belirli bir faktör düzeyine kadar, her ilave faktörün toplam üretime katkısı bir önceki faktöre göre giderek artar ki, bu duruma Artan Verim; ilgili faktör düzeyinin aşılması hâlinde, her ilave değişken faktör bir önceki faktöre göre toplam üretime daha az katkıda bulunur ki, bu duruma ise Azalan Verim ve her iki durumun ortaya çıkmasına ise Artan ve Azalan Verimler Kanunu adı verilir.
Üretimin Üç Bölgesi
Üretimin birinci bölgesi, iş gücünün ortalama ürününün maksimum olduğu noktaya kadar olan kısımdır. Üretimin ikinci bölgesi, iş gücünün ortalama ürününün maksimum olduğu noktadan marjinal ürününün sıfır olduğu noktaya kadar olan kısımdır. Rasyonel bir üretici, bu bölgede üretim faaliyeti gerçekleştirir. Üretimin üçüncü bölgesi ise iş gücünün marjinal ürününün negatif olduğu kısımdır.
Uzun Dönem Üretim Fonksiyonu
Firma açısından uzun dönem bir planlama dönemidir.
Eş Ürün Eğrileri
Aynı üretim düzeyini gerçekleştiren üretim faktörlerinin çeşitli bileşimlerini gösteren eğridir.
Eş ürün eğrilerinin özellikleri
Eş ürün eğrilerinin üç temel özelliği vardır.
- Eş ürün eğrileri, üretimin ekonomik bölgesinde negatif eğimlidir.
- Eş ürün eğrileri orijine göre dış bükeydir.
- Eş ürün eğrileri kesişmezler.
Marjinal Teknik İkame Oranı
Eş ürün eğrisinin eğiminin mutlak değeridir.
Marjinal Teknik İkame Oranı ile Girdilerin Marjinal Ürünleri Arasındaki İlişki
Marjinal teknik ikame oranı, üretim faktörlerinin marjinal ürünlerinin oranına eşittir.
Üretimin Ekonomik Bölgesi
Üretimin ekonomik bölgesi, eş ürün eğrilerinin negatif eğime sahip oldukları bölgedir.
Uzun Dönemde Üretim ve Ölçeğe Göre Getiri
Uzun dönemde, firma tüm üretim faktörlerini değiştirmesi söz konusu olduğu için yani üretim tesis ölçeği değiştirilebildiğinden ölçeğe göre getiri kavramı ortaya çıkmaktadır.
Ölçeğe göre sabit getiri
Tüm üretim faktörlerinin birlikte ve aynı oranda değiştirilmesi hâlinde üretim miktarındaki değişmenin de aynı oranda olması durumunda söz konusudur.
Ölçeğe göre artan getiri
Tüm üretim faktörlerinin birlikte ve aynı oranda değiştirilmesi karşılığında üretim miktarındaki değişmenin daha fazla oranda gerçekleşmesi hâlidir.
Ölçeğe göre azalan getiri
Tüm üretim faktörlerinin birlikte ve aynı oranda değiştirilmesi karşılığında üretim miktarındaki değişmenin daha az oranda olması durumunda ortaya çıkar.
İkame Esnekliği
Belirli bir üretim miktarını elde etmek için faktör fiyatları oranında meydana gelen yüzdelik değişimin, faktör miktarları oranındaki yüzde değişmeye oranıdır.
Üretim Fonksiyonları
Geleneksel olarak dört farklı üretim fonksiyonu vardır.
Cobb -Douglas Üretim Fonksiyonu
Cobb -Douglas üretim fonksiyonundan faydalanılarak negatif eğimli eş ürün eğrileri çizilebilir.
Doğrusal Üretim Fonksiyonu
Üretimde kullanılan faktörler birbirlerini tam olarak ikame edebiliyorlar ise eş ürün eğrileri doğru şeklini alır.
Leontief Üretim Fonksiyonu
Leontief üretim fonksiyonu aynı zamanda sabit oranlı üretim fonksiyonu olarak ta bilinmektedir.
Ces Üretim Fonksiyonu
Ces üretim fonksiyonu, sabit ikame esnekliğine sahip olan özel bir fonksiyondur.