Tüketici Dengesindeki Değişmeler

Tüketici, kayıtsızlık eğrisi ile bütçe doğrusunun birbirine teğet olduğu noktada faydasını maksimum yapmaktadır. Bu denge gerçekleştiğinde tüketici geliri, malların fiyatları ile zevk ve tercihlerin sabit olduğu varsayılır. Bunlar değiştiği zaman denge de değişecektir.

Gelirdeki Değişim

Tüketici gelirinin değişmesinin denge üzerindeki etkileri gelir tüketim eğrisi aracılığıyla görülebilir.

Gelir Tüketim Eğrisi

Tüketicinin zevk ve tercihleri ve malların fiyatları sabitken, tüketici gelirinin değişmesi hâlinde oluşan tüketici denge noktalarının geometrik yeridir.

Engel Eğrisi

Bir malın talep edilen miktarını gelir dışında etkileyen faktörler sabitken, tüketici gelirinin değişmesi hâlinde talep edilen miktarın nasıl değişim gösterdiğini ifade eder.

Normal mallar için Engel eğrisi

Normal bir malın Engel eğrisi pozitif eğime sahiptir.

Düşük mallar için Engel eğrisi

Düşük bir mal için çizilecek Engel eğrisi negatif eğimlidir.

Fiyattaki Değişim

Fiyattaki değişimin tüketici dengesi üzerindeki etkileri fiyat tüketim eğrisi yardımıyla incelenir.

Fiyat Tüketim Eğrisi

Tüketicinin zevk ve tercihleri, tüketici geliri ve bir malın fiyatı sabitken, diğer malın fiyatının değişmesi sonucunda elde edilen tüketici denge noktalarını gösterir.

Fiyat Tüketim Eğrisi, Talebin Fiyat Esnekliği ve Toplam Harcama Arasındaki İlişki

Fiyat tüketim eğrisi negatif eğimli ise talebin fiyat esnekliği birden büyüktür. Fiyattaki değişme ile toplam harcamadaki değişme farklı yönlerde seyir izler. Fiyat tüketim eğrisi pozitif eğime sahip ise talebin fiyat esnekliği birden küçüktür. Fiyattaki değişme ile toplam harcamadaki değişme aynı yönlüdür. Fiyat tüketim eğrisi yatay eksene paralel ise talebin fiyat esnekliği bire eşittir. Fiyattaki değişme toplam harcamayı etkilemez.

Fiyat Tüketim Eğrisinden Hareketle Bireysel Talep Eğrisi

Fiyat tüketim eğrisi aracılığıyla bireysel talep eğrisi elde edilmektedir.

Tüketicinin Zevk ve Tercihlerindeki Değişim

Tüketici geliri ve malların fiyatları sabitken, zevk ve tercihlerin değişmesi kayıtsızlık eğrisini mevcut bütçe doğrusu üzerinde bir bütün olarak yukarıya veya aşağıya doğru kaydırır.

Gelir ve İkame Etkileri

Bir malın fiyatının değişmesi hâlinde o malın talep edilen miktarı iki etki sebebiyle değişir. Bunlar, gelir ve ikame etkileridir.

Gelir ve İkame Etkisinin Tanımı

İkame etkisi, tüketicinin satın aldığı mallardan birinin fiyatının düşmesi neticesinde öteki mallardan satın aldığı miktarı azaltarak fiyatı düşen maldan daha fazla satın almasıdır. Gelir etkisi, satın aldığı malın fiyatının düşmesi sonucunda nominal geliri aynı olan tüketicinin reel gelirinin yükselmesi ile fiyatı düşen maldan satın aldığı miktarı değiştirmesini ifade eder.

Gelir ve İkame Etkileri Yaklaşımları

Gelir ve ikame etkilerinin ayrıştırılmasında üç temel yaklaşım vardır. Bunlar: Klasik yaklaşım, Hicks yaklaşımı ve Slutsky yaklaşımıdır.

Klasik Yaklaşım

Tüketicinin fayda düzeyinde meydana gelebilecek bir değişme, mallardan birinin fiyatındaki bir değişme ile gerçekleştirilebileceği gibi, gelirde oluşabilecek bir değişme ile de elde edilebileceği düşünülmektedir.

Normal mallar için gelir ve ikame etkileri

Normal mallarda gelir ve ikame etkileri birbirini destekler.

Düşük mallar için gelir ve ikame etkileri

Düşük bir malın gelir ile ikame etkileri farklı yöndedir.

Giffen mallar için gelir ve ikame etkileri

Giffen mallarda, gelir etkisi ikame etkisinden daha büyüktür.

Hicks yaklaşımı

Hicks yaklaşımı, reel geliri sabit tutma esasına dayanır. Hicks yaklaşımında, tüketiciyi başlangıçtaki kayıtsızlık eğrisini elde etmesine yetecek şekilde reel geliri değiştirilmektedir.

Normal mallar için gelir ve ikame etkileri

Normal mallarda gelir ve ikame etkileri aynı yönlüdür.

Düşük mallar için gelir ve ikame etkileri

Düşük mallarda gelir ve ikame etkileri ters yönlüdür.

Giffen mallar için gelir ve ikame etkileri

Giffen mallarda gelir ve ikame etkileri ters yönlüdür.

Slutsky yaklaşımı

Slutsky yaklaşımı, reel geliri sabit tutma esasına dayanır. Slutsky yaklaşımında, reel geliri sabit tutmak için parasal gelir, tüketicinin yeni nispi fiyatlarla başlangıçtaki mal bileşimini satın alabileceği kadar değiştirilmektedir.

Normal mallar için gelir ve ikame etkileri

Normal mallarda gelir ve ikame etkileri destekleyici niteliktedir.

Düşük mallar için gelir ve ikame etkileri

Düşük mallarda gelir etkisi, ikame etkisinin bir kısmını yok eder.

Giffen mallar için gelir ve ikame etkileri

Giffen mallarda gelir etkisi, ikame etkisinin daha fazlasını yok eder.