Mesleki Cilt Hastalıkları
Tarih boyunca insanoğlunun çalıştığı iş ortamı ile yaptığı işin sağlığı üzerinde görülen olumsuz etkisi arasında bağlantı kurulmuştur.
Bir insanın çalıştığı işe, kullandığı alet ve edevata ya da çalıştığı iş ortamındaki şartlara bağlı olarak belli bir süre içinde ortaya çıkan hastalıklar Meslek Hastalıkları olarak tanımlanmaktadır.
Meslek hastalıkları içerisinde en sık görüleni mesleki cilt hastalıklarıdır (yaklaşık %30- 40). Bu durum % 15 -20civarında iş gücü kaybı na neden olmaktadır.
Derinin Anatomisi ve Histolojisi
Deri, insan vücudunun en büyük organı olarak bilinir. Dört temel görevi vardır.
- Vücudu zararlı dış etkenlere karşı koruma,
- Duyu organı,
- Boşaltım organı,
- Vücut ısısının düzenlenmesi.
Deri; dıştan içe doğru epidermis , dermis ve hipodermis olarak üç tabakadan oluşur. Ayrıca derinin ekleri vardır .
Derinin Ekleri
- Kıllar
- Deri bezleri
- Tırnaklar
- Deri reseptörleri
Mesleki Cilt Hastalıklarının Nedenleri
İş ortamındaki etkenlerin deride meydana getirdiği patolojilere Mesleki Dermatozlar denir. Mekanik, fiziksel, kimyasal ve biyolojik etkenler olarak dört gruba ayrılır.
Mesleki Cilt Hastalıklarının Sınıflandırılması
- Kontakt dermatit
- Kimyasal yanıklar
- Akne ve follikülit
- Cilt kanserleri
- Cilt enfeksiyonları
- Pigmentasyon hastalıkları
- Kollajen doku hastalıklarına benzer cilt hastalıkları
Mesleki Kontakt Dermatit
Kontakt dermatit, mesleki cilt hastalıkları içinde en sık görülenidir. %90 ellerde (kızarıklık, çatlama, sulanma, kaşıntı ve kuruluk) görülür.
Etiyolojide sık sebep tahrişe bağlıdır. Az bir kısmı alerjik tir. Ellerin aşırı yıkanması derinin ıslak ve kuru kalmasına, bu da cildin bozulmasına neden olmaktadır.
Islak ve nemli ortam kontakt dermatite eğilimi artırır.
Kontakt Ürtiker
Deride ani ortaya çıkan aşırı duyarlılık reaksiyonudur.
Alerjik Kontakt Dermatit
Geç tip bir aşırı duyarlılık reaksiyonu dur. Kişinin daha önceden alerjen madde ile temas etmiş olması söz konusudur.
Mesleki Alerjik Kontakt Dermatite Sık Neden Olan Maddeler
Nikel
Ellerde egzamaya neden olur. Ellerin sürekli ıslak kalması riski artırır.
Kobalt
Metal ürünler , seramik , çömlek, boya, vernik, saç boyaları , deterjanlar, kâğıt üretimi, cam ve lastik endüstrisi kobalt kullanılan iş sahalarıdır.
Kontakt Ürtiker
Deride ani ortaya çıkan aşırı duyarlılık reaksiyonudur.
Alerjik Kontakt Dermatit
Geç tip bir aşırı duyarlılık reaksiyonu dur. Kişinin daha önceden alerjen madde ile temas etmiş olması söz konusudur.
Krom
Kromat biçimi alerjiktir. İnşaat işçilerinde sıktır. Çimento , kromat alerjisine sık neden olan bir maddedir.
Kauçuk Katkı Maddeleri
Lateks içeren ürünlere çeşitli kimyasal maddeler ( merkapto, karba, tiuram, siyah kauçuk karışımları) eklenmesi sonucu gelişir.
Formaldehit
Kozmetikler , yapıştırıcılar , fotoğraf ve baskı malzemeleri, dezenfektanlar, insektisitler, temizlik ürünleri gibi pek çok ürünün içinde bulunan alerjenlerdir. El dermatitleri sıktır.
İrritan Kontakt Dermatit
En sık neden ellerin su ve sabunla sık temas etmesidir. Akut ve kronik iki gruba ayrılır.
Akut irritan kontakt dermatit kuvvetli asit ve bazik maddeler ile kısa süreli temas, kronik irritan kontakt dermatitse zayıf irritan maddelerle tekrarlayan temas sonucu ortaya çıkar.
Mesleki Kimyasal Yanıklar
Kuvvetli asit veya alkalilerle oluşan yanıklara Kimyasal yanık denir.
Bunların deriye verdiği hasarın geriye dönüşsüz hücre ölümü ile sonuçlanan türüne akut irritan kontakt dermatit denir.
En sık sülfürik asit , sodyum hidroksit ve potasyum hidroksit yanıkları ve buna bağlı olarak doku nekrozu görülür.
Tuz ruhu ve kezzap gibi kimyasallar çocuklarda yanıklara sebep olabilir.
Asit için en az 30 dakika , alkali için en az 60 dakika suyla yıkanmalıdır.
Mesleki Akne ve Follikülit
Kimyasal maddeler kıl foliküllerinin mekanik olarak tıkanması akneye sonra follikülit gelişmesine yol açar.
Akne; yağ bezlerinin aktivitesinden kaynaklanan sivilcelerdir.
Follikülit, kıl kökünün iltihabi hastalığıdır.
Mesleki Cilt Kanserleri
Cilt kanserleri içinde %1’den az görülür. En sık görüleni skuamöz hücreli kanser ’dir.IARC raporları çerçevesinde şimdiye kadar insanlarda kansere neden olan yaklaşık 30 (otuz) kadar etkenin varlığı anlaşılmıştır ( Asbest, Arsenik, Benzen, İyonizan radyasyon Krom ve Nikel) .
Mesleki Cilt Enfeksiyonları
Hayvanların derilerine ve tüylerine temas sonucunda ortaya çıkabilir.
Antraks (Şarbon)
Halk dilinde karakabarcık, çoban çıbanı gibi isimlerle bilinir. Etken bacillus anthracis ’tir. Hayvanlardan insana bulaşır.
Bruselloz
Brucella denilen bakteri özellikle veteriner hekimler , çiftçiler ve hayvan ürünlerini işleyen işletmelerde çalışan kişilerde görülür.
Stafilokokkal ve Streptokokkal Enfeksiyonlar
Kasap, mezbaha çalışanları, et ve balık işlerinde çalışanlarda görülür.
Erizipeloid
Etken erisipeloid rhusiopathie’dir. El veya parmaklarda ısı artışı ile seyreden keskin kenarlı bir lezyon görülür.
Orf
Koyun, keçi ve ren geyiğinden bulaşan orf virusunun yaptığı bir hastalıktır.
Sağmaç Nodülleri
Etken ineğin memesi nde yerleşir. İnek sağan kişilerin daha çok el parmaklarına yerleşir. Önce eritem şeklinde başlar.
Herpetik Dolama
Herpes simplex ’in neden olduğu parmak enfeksiyonudur. Diş hekimleri, hekimler ve sağlık personelinde görülür .
Mesleki Pigmentasyon Hastalıkları
Endüstriyel toksinler pigment hücre biyolojisini etkileyerek deride pigment artışına (hiperpigmentasyon), pigment azalmasına (hipopigmentasyon) ve pigment kaybına (depigmentasyona) neden olabilir.
Kollajen Doku Hastalıklarına Benzer Semptomlarla Seyreden Mesleki Cilt Hastalıkları
Mesleki cilt hastalıkları içerisinde kollajen doku hastalıkları benzeri semptomlara da rastlanmaktadır. Titreşime neden olan cihazlarla çalışan kişilerde görülen vibration white finger (beyaz vibrasyon parmağı) hastalığıdır.
Mesleki Cilt Hastalığı Düşünülen Kişilere Yaklaşım
Kişiden hikâyesi ayrıntılı olarak alınmalıdır. Yaptığı işin tanımı, özelliği, işçinin çevresinde bulunan kimyasal maddeler, temas ettikleri maddeler, meslek dışı yapılan aktiviteler, hobiler, hastanın daha önce aldığı tanı ve tedaviler, alerji hikâyesi ayrıntılı şekilde sorgulanmalıdır. Ayrıntılı fizik muayene yapılmalıdır.