Mesleki Kalp -Damar Sistemi Hastalıkları

Başta gelişmiş ülkeler olmak üzere tüm dünyada kalp damar hastalıkları nedeni ile ölümler ilk sırada gelmektedir.

Kalp damar hastalıklarına sebep olan çeşitli risk faktörleri vardır .Bu risk faktörlerinin çoğu kişinin yaşı ,sigara kullanımı ,aile öyküsü gibi faktörlerine bağlı iken az bir kısmı da kişinin yaşadığı ve çalıştığı ortamda maruz kaldığı biyolojik ,kimyasal ,fiziksel ,stes faktörlerine bağlıdır

Çalışma ortamında var olan çeşitli faktörlerin (fiziksel, kimyasal, biyolojik psikolojik faktörler) meydana getirdiği hastalıklara meslek hastalığı adı verilmektedir.

Meydana gelen hastalık vücutta farklı organlarda, çeşitli belirtilerle seyredebilir. Meslek hastalıklarında hastalıkla yapılan iş (meslek)arasında bağlantı bulunmaktadır.

Çalışan tarafından bu hastalık yapıcı etkenlerin ve bunlardan korunma yöntemlerinin bilinmesi ünitemizin temel amacıdır.

Kalp sağda ve solda birer atrium (kulakcık) ve birer ventrikül (karıncık) olmak üzere dört boşluktan oluşur. Sağdaki kulakçık ve karıncık arasında triküspit kapak; soldaki kulakçık ve karıncık arasında ise mitral kapak denilen kapaklar vardır.

Kalbin sol ventrikulünden insanın en büyük atardamarı olan ve tüm vücuda oksijenlenmiş kanı taşıyan aort damarı çıkar. Sağ ventriküldende , akciğerlere oksijenlenmemiş kanı taşıyan pulmoner damar çıkar.

Kalbin sağ atriyumuna tüm vücuttan gelen kirli kanı toplayan damarlar (vena cava inferior ve vena cava superior) açılır. Bu kan daha sonra sağ atriumdan sağ ventriküle geçer . Sağ ventrikül (karıncık) ‘de toplanan kan pulmoner arter (akciğer atardamarı) ile akciğere pompalanır.

Akciğerlerde oksijenlenmiş olan kan 4 adet pulmoner venler (akciğer toplardamarları) ile sol atrium gelir. Temiz kan sol atriumdan sol ventriküle geçer. Sol ventrikül toplanan kan Aort (ana atar damar) damarı ile tüm vücuda pompalanır

Kalbin dakikada düzenli bir ritimik bir şekilde belli sayıda atmaktadır. Normalde sinüs düğümünü dakikada 60 -100 civarında uyarı oluşturur ve bu değer kalbimizin atım hızıdır.

Kalp de bir organ olduğunda tıpkı diğer organlarda olduğu gibi kanlanması gerekir. Kalp beslenmesini aort damarından ayrılan sağ ve sol koroner arterler tarafından sağlar.

Kalbi besleyen bu damarların açık kalması son derece önemlidir. Ateroskleroz dediğimiz hastalıkta bu damarlarda plak dediğimiz yapılar oluşur ve bunlar zamanla ilerleyip darlık ve tıkanıklıklara yol açarak. Bu damarlar tıkandığı zaman miyokart infarktüsü veya kalp krizi dediğimiz klinik tablo oluşmaktadır.

Kardiovasküler hastalıklara neden olan maddeler arasında en önemlileri karbondisülfid, karbonmonoksid ve nitratlardır.

Kardiovasküler hastalıklara kişinin ailevi yatkınlığı,kan lipoprotein miktrı gibi çeşitli etkenler sebep olduğu için işle ilgili maruz kaldığı durumlar akla gelmez. Hele de belirgin bir risk faktörü varsa meslek dolayısı ile olabileceği hiç akla gelmez. Bu noktada anamnez ve fizik muayene yapılması, laboratuar ve EKG testlerinin değerlendirilmesi, ortamdaki kimyasalların ve tozların tesbiti önem kazanmaktadır.

Fiziksel faktörler: Radyasyon ,elektro manyetik dalgalar, gürültü, sıcak ve soğuk hava.

Kimyasal faktörler: Antimon ,arsenik, kobalt …

Biyolojik faktörler: Bakteri ,virüs ,mantarlar .

Stres faktörleri: Uyku düzeni .

Mesleki kardiyo -vasküler sistem hastalıklarına neden olabilecek kimyasal etmenler:antimon,arsenik,kadmiyum,karbondisülfid,karbonmonoksit,kobalt

Kardiyak aritmi: Arsenik, kloroflorokarbon ,hidrokarbon solventleri, organofosfat ve insektisitler

Koroner arter hastalıkları: Karbon disülfid, karbonmonoksit, kurşun

Hipertansiyon: Kadmiyum, karbondisülfid, Kurşun

Miyokard hasarI: Antimon, arsenik, asrine, kobalt, kurşun

Nonateromatöz iskemik kalp hastalıkları: Organik nitratlar (nitrogliserin, etilen glikol dinitrat gibi.)

Periferik arter tıkanma Hastalıkları: Arsenik ,kurşun

Antimon: Kalay, kurşun gibi yumuşak metallerden antimon ile sert alaşımlar elde edilir. Bu alaşımlar batarya (akümülatör) plakları, matbaa harfleri yapımında kullanılır Parazit enfeksiyonlarının tedavisinde kullanılan antimon bileşikleri kullanılmaktadır

Arsenik: Arsenat (AsO4)3 -ve Arsenit (AsO2) köklerinin çeşitli metallerle verdiği bileşiklere arsenat ve arsenit bileşikleri adı verilmektedir. Arsenat matbaa mürekkebi, tekstil boyaları ve böcek öldürücü yapınımda kullanılır. Arsenik kurşunun sert alaşımlarının yapılmasında, cam endüstrisinde kullanılmaktadır.

Kadmiyum: Kadmiyumun en önemli kullanılışı çelik kaplamacılığındadır. Bilye yatakları gibi sürtünme olan yerler, sürtünmeyi azalttığı için kadmiyumla kaplanır.

Karbondisülfid: En çok lastik sanayisinde kullanılır

Karbonmonoksit: Endüstride hidrokarbonların parsiyel oksidasyonu ile karbon monoksit oluşur. Demir -çelik sanayi, kok fırınları, çelikhane, dökümhane ve izabe fırınları çevresi, petrol rafineleri, kömür maden ocakları, elektrik fırın çevreleri, taşıt onarım yerleri, kapalı garajlar, nikel üretiminde redüksiyon ajanı olarak, evlerde mangal kullanıldığı durumlarda, fazla trafiği olan caddelerde sık olarak rastlanır. Kronik maruziyette aterosklerozda artış saptanmıştır. Koroner arter hastalığı olanlarda CO saturasyonu %2.5 -3.5 olduğu zaman ağrıların arttığı ve nöbetlerin daha sık meydana geldiği gözlemlenmiştir.

Kobalt: Sanayide alaşım işlerinde kullanılır. Kronik maruziyet sonucu çalışanlarda kardiyomiyopati denilen kalp hastalığı meydana gelir. Kobalt maruziyeti sonucu myokard nekrozu (myokard liflerinin yapısının bozulması), polisitemi, perikardiyal effüzyon ( perikard yaprakları arasında sıvı toplanması) ve tiroid hiperplazisi (tiroid bezinde büyüme)saptanmıştır.

Biyolojik Faktörler: Çeşitli bakteri, virus ve mantar hastalıkları işyeri ortamında çalışana bulaşarak hastalığa sebep olabilir.

Stres Faktörleri: Gece nöbet tutularak yapılan işlerde çalışanda görülen uyku düzeni bozukluğu stres ‘e neden olarak hipertansiyona sebep olur .

En önemli korunma tedbiri kaynağa yönelik önlemlerdir. Etkili havalandırma sistemleri kurulmalı, işlemler kapalı sistem içinde korunma tedbirler ise; işe girişte ve aralıklı olarak sağlık kontrol muayeneleri yapılnmasıdır. Çalışanlara mesleki kalp hastalıları ve korunma yolları hakkında eğitim verilmelidir.