Geçici Hukuki Korumalar

Geçici hukuki koruma, asıl hukuki korunmanın sağlanmasını ve icra edilmesini güvence altına alan tedbirlerin genel adıdır.

Geçici hukuki koruma tedbirleri kapsamında ihtiyati tedbir, ihtiyati haciz, delil tespiti gibi Hukuk Muhakemeleri Kanunu ve İcra İflâs Kanunu’nda düzenlenen tedbirler yanında, diğer özel ve genel kanunlarda yer alan tedbirler bulunmaktadır.

İhtiyati tedbir; mahkeme tarafından asıl hukuki korunma talebi hakkında kesin hüküm verilinceye kadar devam eden, tarafların durumlarında ya da dava konusu hak veya şeyde meydana gelebilecek zararları önleme amacına hizmet eden geçici hukuki korumadır.

İhtiyati tedbir kararı verilebilmesi için ihtiyati tedbir talebine konu olan bir hakkın mevcut olması, bu hakkı veya hakka konu olan şeyi tedbiren korumayı gerekli kılan sebeplerin bulunması ve tedbir talep eden tarafın, kural olarak, karşı tarafın veya üçüncü kişilerin muhtemel zararlarını karşılamak için teminat göstermesi gerekir.

İhtiyati tedbire dayanak olan hakkın varlığı, yaklaşık ispat ölçüsü çerçevesinde aranmaktadır.

Mahkeme, ihtiyati tedbir talebi hakkında, karşı tarafı dinledikten sonra karar verebileceği gibi, talepte bulunanın haklarının derhâl korunmasında zorunluluk bulunan durumlarda, karşı tarafı dinlemeden de karar verebilir.

Mahkemeden ihtiyati tedbir kararı alan tarafın bu kararın uygulanması için, verildiği tarihten itibaren bir hafta içinde talepte bulunması; dava açılmasından önce ihtiyati tedbir kararı verilmişse, kararın uygulanmasını talep ettiği tarihten itibaren iki hafta içinde esas hakkındaki davasını açması gerekir.

Aleyhine ihtiyati tedbir kararı verilen taraf veya hakkında tedbir kararı uygulanan herhangi bir kişi, teminat karşılığında mahkemeden tedbirin değiştirilmesini veya kaldırılmasını talep edebilir.

İhtiyati tedbir talebinin reddi ve kabulü kararlarına karşı taraflar istinaf kanun yoluna başvurabilir. İhtiyati tedbir kararı, aleyhine karar verilenin yokluğunda alınmışsa, bu durumda ihtiyati tedbir kararına itiraz üzerine verilen kararlara karşı istinaf kanun yoluna başvurulabilir.

Haksız ihtiyati tedbir nedeniyle zarar gören diğer taraf ve üçüncü kişinin, esas hakkındaki davanın görüldüğü mahkemede tazminat davası açması mümkündür.

İhtiyati tedbirin konusu, para alacakları dışında hak ve şeylerken; ihtiyati haczin konusu, para alacağıdır.

Delil tespiti, uyuşmazlığın çözümü için gerekli olan delillerin bazı durumlarda zamanından önce toplanarak güvence altına alınmasını sağlamaya hizmet etmektedir. Delil tespiti yoluna henüz inceleme sırası gelmemiş delillerin tespiti için başvurulabilir.

Delil tespiti talebinin reddi veya kabulüne ilişkin kararlara karşı kanun yoluna başvurulamaz.

Adli yardım kurumu, yargılama giderlerini ödediği takdirde, kendi geçimini ve ailesinin geçimini sürdürmekte zor duruma düşecek bir kişiye, sadece dava açmak bakımından ve yargılama harç ve giderlerinin ödenmesi konusunda geçici bir koruma sağlar.

Adli yardım kararından dolayı ertelenen tüm yargılama giderleri ile devletçe ödenen avanslar, dava veya takip sonunda haksız çıkan kişiden tahsil olunur.