Soybağı

Türk Medeni Kanunu’nun Aile Hukuku Kitabı’nın ikinci kısmı “Hısımlık” başlığını taşımaktadır. Bu kısmın ilk bölümünde soybağına ve velayete ilişkin meseleler ele alınmıştır.

Soybağı, bir kişinin anası ve babası ile arasındaki hukuki bağlantıyı ifade eder. Soybağı, doğal olarak kan bağına dayansa da evlat edinme yoluyla yapay olarak da soybağı kurulabilir.

Kan Bağına Dayanan Soybağının Kurulması

Çocuk ile Ana Arasında

Çocuk ile ana arasında soybağı doğumla kurulur. Bu durum, " Çocuğun anası onu doğuran kadındır ." ilkesinin kabul edilmesinin sonucudur.

Çocuk ile Baba Arasında

Çocuk ile baba arasında soybağı ise ana ile evlilik, tanıma veya hâkim hükmüyle kurulur.

Ana ile Evlilik

Ana ile hem çocuğun doğumundan önce mevcut olan evlilik hem de çocuğun doğumundan sonra yapılan evlilik çocuk ile babası arasında soybağı kurar.

Evlilik devam ederken veya evliliğin sona ermesinden başlayarak 300 gün içinde doğan çocuğun babası kocadır (TMK m. 285/1). Buna babalık karinesi denir.

Babalık karinesi ,yalnızca adi bir karinedir. Bu nedenle aksinin ileri sürülüp iddia edilebilmesi, yani çürütülebilmesi mümkündür. Türk Medeni Kanunu’na göre, koca veya çocuk ya da istisnai hâllerde diğer ilgililer soybağının reddi davası açarak babalık karinesini çürütebilir.

Evlilik dışında doğan çocuk, ana ve babasının birbirleriyle evlenmesi hâlinde kendiliğinden, yani hâkimin hükmüne veya tanımaya gerek kalmadan evlilik içinde doğan çocuklara ilişkin hükümlere tabi olur .

Eşler, evlilik dışında doğmuş olan ortak çocuklarını, evlenme sırasında veya evlenmeden sonra, yerleşim yerlerindeki veya evlenmenin yapıldığı yerdeki nüfus memuruna bildirmek zorundadırlar. Ancak bu bildirimin yapılmamış olması, çocuğun evlilik içinde doğan çocuklara ilişkin hükümlere tâbi olmasını engellemez .

Tanıma

Tanıma, babanın evlilik dışı doğan çocuğun kendisinden olduğunu kabul etmesine olanak tanıyan tek taraflı bir hukuki işlemdir.

Kurucu yenilik doğuran bir işlem olan tanıma ,geçmişe etkili sonuçlar doğurur. Yani tanıma ile çocuğun ana rahmine düştüğü andan itibaren baba ile çocuk arasında soybağı kurulmuş olur.

Babalık Hükmü

Çocuk ile baba arasındaki soybağının mahkeme tarafından kurulmasını sağlamak amacıyla açılan davaya babalık davası denir .Bu dava sonucunda davalının baba olduğuna hükmedilmişse bu hükümle çocuğun ana rahmine düştüğü andan itibaren baba ile çocuk arasında soybağı kurulmuş olur. Bu nedenle babalık hükmü, kurucu yenilik doğuran ve geçmişe etkili bir hükümdür .

Evlat Edinme Yoluyla Soybağının Kurulması

Soybağı, evlat edinme yoluyla da kurulabilir. Ancak soybağını kuran diğer yollardan farklı olarak evlat edinme yoluyla kurulan soybağı kan bağına dayanmaz. Evlat edinmeye dayanan soybağı, doğrudan doğruya evlat edinme ilişkisini kuran mahkeme kararıyla meydana gelir.

Kanunumuzda küçüklerin ve erginlerin evlat edinilmesi birbirinden farklı koşullara tabi tutulmuştur. A ncak her iki hâlde de evlatlığın yararı esas alınmaktadır.

Soybağının Hükümleri

Soybağının Türk Medeni Kanunu'nun 321 ila 334. maddeleri arasında düzenlenen bir çok hüküm ve sonucu mevcuttur.

Velayet

Velayet ise kural olarak ergin olmayan çocukların, istisnai olarak da kısıtlı erginlerin bakım ve korunmalarının sağlanması için onların kişiliği ve malları üzerinde ana, baba veya evlat edinenin sahip oldukları hak, yetki ve yükümlülüklerin tümüdür.