Hısımlık

Hısımlık gerçek kişiler arasındaki yakınlık ilişkisini ifade eder.

Hısımlık kan bağından, evlilikten ya da evlat edinmeden doğabilir. Kan bağından doğana kan hısımlığı, evlilikten doğana kayın hısımlığı, evlat edinmeden doğan hısımlığı da evlat edinmeden doğan hısımlık ya da yapay hısımlık adı verilmektedir.

Kan Hısımlığı

Kan hısımlığı, üstsoy-altsoy hısımlığı ve yansoy hısımlığı olmak üzere ikiye ayrılmaktadır.

Üstsoy-Altsoy Hısımlığı

Üstsoy-altsoy hısımlığı birbirinden gelenlerin arasındaki hısımlıktır. Örneğin kişi ile annesi ve annesinin annesi arasındaki hısımlık üstsoy-altsoy hısımlığıdır.

Yansoy Kan Hısımlığı

Yansoy hısımlığı ise ortak bir soydan gelenler arasındaki hısımlıktır. Kişi ile kardeşi arasındaki hısımlık bunun örneğidir. Kan hısımlığının derecesi, hısımları birbirine bağlayan doğum sayısıyla belli olur. Böylece hısımlık dereceleri belirlenmek istenen iki kişinin arasındaki doğum sayıları bulunduğunda birbirlerine olan yakınlıkları da ortaya çıkmış olur. Doğum sayısı ne kadar azalırsa yakınlık o derece artar. Doğum sayısı ne kadar fazla ise yakınlık o derece azalır.

Kan Bağına Dayanmayan Hısımlık

Bu hısımlık ilişkisi, evlilikten ve evlat edinmeden doğar. Evlenmeden doğan hısımlığa kayın hısımlığı (sıhrî hısımlık), evlat edinmeden doğan hısımlığa ise yapay hısımlık da denmektedir.

Kayın Hısımlığı

Kayın hısımlığı evlilik ilişkisi üzerine doğan bir hısımlıktır. Nitekim eşlerden biri ile diğer eşin kan hısımları, aynı tür ve dereceden kayın hısımları olur. Eşlerin hısımları ise birbirlerine kayın hısımı olmazlar. Evlilik sona erse de kayın hısımlığı devam eder. Ancak evlilik sona erdikten sonra, artık o evlilikten dolayı yeni kayın hısımlıkları doğmaz.

Evlat Edinmeden Doğan (Yapay) Hısımlık

Hukukumuzda evlat edinmeden dolayı da hısımlık ilişkisi doğar. Çocukla anababası arasındakine benzer bir bağ kuran evlatlık ilişkisi, kan bağına dayanmadığı için yapay ya da yapmacık (cali) hısımlık olarak adlandırılmaktadır.Yapay hısımlıkta, evlat edinen ile evlatlık ve onun altsoyu arasında hısımlık ilişkisinin doğduğu kabul edilmelidir.Yapay hısımlık yanında, evlat edinilen kişinin, kan bağı ile bağlı olduğu kişilerle hısımlık ilişkisi de devam eder.

Evlat edinen ile evlatlığın üstsoyu yani ana-babası, büyükbaba-büyükannesi ve diğerleri birbirlerine hısım değildir.Diğer iki (kan ve kayın) hısımlık türünden farklı olarak evlat edinmeden doğan hısımlık sonradan ortadan kalkabilir. Yapay hısımlığın sona ermesi evlatlık ilişkisinin sona ermesi ile olur.

Hısımlık Derecesinin Belirlenmesi

Kan hısımlığının derecesi, hısımları birbirine bağlayan doğum sayısıyla belli olur. Böylece hısımlık dereceleri belirlenmek istenen iki kişinin arasındaki doğum sayıları bulunduğunda birbirlerine olan yakınlıkları da ortaya çıkmış olur. Doğum sayısı ne kadar azalırsa yakınlık o derece artar. Doğum sayısı ne kadar fazla ise yakınlık o derece azalır.

Kayın hısımlığında da hısımlık dereceleri söz konusu olur. Burada, eşlerden biri ile diğer eşin kan hısımları, aynı dereceden kayın hısımı kabul edilir

Hısımlığın Önemi

Hısımlık hukukumuzda önemlidir. Nitekim medeni hukuk, ticaret hukuku, usul hukukları, ceza hukuku gibi birçok alanda hısımlığa çeşitli sonuçlar bağlanmıştır. Örneğin Medeni hukukta; Belirli bir dereceye kadar olan kan hısımlığı, kayın hısımlığı ve evlat edinmeden doğan hısımlık evlenmeye engeldir (TMK m. 129). Yani bu kişilerin birbirleriyle evlenmesi yasaklanmıştır. Usul hukukunda; kişi,kan hısımlığından veya kayın hısımlığından üstsoy veya altsoyu, üçüncü derece de dâhil olmak üzere kan veya (kendisini oluşturan evlilik bağı ortadan kalkmış olsa dahi) kayın hısımları ve bir de aralarında evlatlık bağı bulunanlar ile ilgili meselelerde tanıklıktan çekinebilir(HMK m.248). Ticaret hukukunda; Anonim şirketlerdeki yönetim kurulu toplantılarına ilişkin Türk Ticaret Kanunu m. 393’e göre, yönetim kurulu üyesi, alt ve üst soyundan birinin ya da eşinin yahut üçüncü derece dâhil üçüncü dereceye kadar kan ve kayın hısımlarından birinin, kişisel ve şirket dışı menfaatiyle şirketin menfaatinin çatıştığı konulara ilişkin müzakerelere katılamaz. Ceza Hkukunda ise;Kişiye karşı şiddet içeren suçların yakın hısımlara karşı işlenmesi genelde cezayı artırırken; mal varlığına ilişkin suçlarda hısımlık cezanın azalmasına ya da ortadan kalkmasına neden olur.