Karar Almada Maliyet Bilgilerinin Kullanılması ve Fiyatlandırma Kararları

İşletme yöneticileri, faaliyetlerin yürütülmesinde devamlı olarak karar almak durumunda kalırlar. Bu kararlar, kısa dönemli ve uzun dönemli olabilir. Kısa dönemli işletme kararları taktik kararlar, uzun dönemli işletme kararları ise stratejik kararlar olarak adlandırılır. İster kısa isterse uzun dönemli olsun karar verme kısaca, çeşitli seçenekler (alternatifler) arasında seçim yapma süreci olarak tanımlanır ve maliyet bilgilerinin kullanımını gerektirir. İşletme yöneticilerinin, çeşitli seçenekleri değerlendirmek suretiyle belirli bir amaca ulaşmak için alacakları kararlar, söz konusu amaca dönük ayrıntılı bilgileri içermelidir. Yönetimin alacağı bu kararlara yardımcı olacak maliyet bilgileri çok çeşitlidir.

Belirli bir karar durumunda, seçenekler arasında fark yaratan ve gelecekte gerçekleşmesi beklenen maliyetler geçerli maliyetler olarak adlandırılır. Geçerli maliyetler çeşitli seçenekler arasında verilecek karardan etkilenen maliyetlerdir. Geçerli maliyetlerin karar almadaki uygulanış biçimi “ek maliyetler” ve “fırsat maliyetleri” şeklinde karşımıza çıkar. Bunun dışında karardan etkilenmese de dikkate alınması gereken bir maliyet türü de batmış maliyetlerdir.

Maliyet bilgilerinin kullanımını gerektiren kısa dönemli işletme kararları (taktik kararlar) çok çeşitlidir. Bu ünite kapsamında karşılaşılması olası belli başlı kararlar ele alınarak incelenmiştir. Bu karar türleri şunlardır:

Atıl kapasite varken, özel bir siparişin kabulü ya da reddedilmesi kararı. 2. Birden çok ürün üreten işletmelerde, zarar eden ürünün üretimine son verilmesi kararı.

Üretme veya satın alma kararı

Makine ve teçhizatı yenileme kararı.

Maliyet bilgilerinin kullanımını gerektiren bir diğer karar türü de fiyatlandırma kararlarıdır.

Fiyatlandırma kararlarında, mal ve hizmetlerin fiyatı belirlenirken çok çeşitli yöntemler kullanılır. Mevcut ürünlerin fiyatlandırılmasında kullanılan ve esas alınan unsura (faktöre) göre fiyatlandırma yöntemlerini üç grupta toplayabiliriz:

Maliyeti esas alan fiyatlandırma

Rekabeti esas alan fiyatlandırma

Talebi esas alan fiyatlandırma

Fiyatlandırmada maliyetler dışındaki herhangi bir unsuru esas alan yöntem belirlenmiş olsa dahi, maliyetlerin bilinmesi zorunludur. Dolayısıyla konumuzun kapsamı da fiyatlandırma karalarında maliyet bilgilerinin kullanımı olduğundan, ünite kapsamında sadece maliyeti esas alan fiyatlandırma yöntemleri incelenmiştir. Bu yöntemler ise;

Maliyet artı (maliyet + kâr) Usulü

Tam maliyet esasına göre fiyatlandırma

Değişken maliyet esasına göre fiyatlandırma

Hedeflenen kâr / Varlıklar oranına göre fiyatlandırma

Maliyet artı(Maliyet +kâr) Usulü

Tam maliyet esasına göre fiyatlandırma: Buyönteme göre saptanan fiyat ;toplam üretim maliyeti (DİMM +DİM +GÜM), satış veyönetim giderlerinden mamule düşen pay ileişletmenin hedeflediği kârpayından (marjından) oluşur .

Değişken Maliyet Esasına Göre Fiyatlandırma: Buyöntemde mamullerin satış fiyatı değişken maliyete, işletmenin sabit maliyetlerini vehedeflenen kârı içeren birkatkı marjının eklenmesiyle bulunur .Değişken maliyet esasına göre fiyatlandırmanın dayandığı temel varsayım, sabit GÜG ve yönetim vesatış giderlerinin mamullere gerçekçi birşekilde dağıtılmasının olanaksız olduğudur .

Hedeflenen Kâr/Varlıklar Oranına Göre Fiyatlandırma: Buyöntem, tam maliyete eklenecek kârmarjının belirlenmesi açısından tam maliyete göre fiyatlandırmadan farklılaşmaktadır .Buyöntemde, tam maliyete eklenecek karhedeflenen kâr/varlıklar oranına göre saptanmaktadır .

İşletmeler fiyatlandırmada hangi yöntemi kullanırlarsa kullansınlar, maliyetleri mutlaka dikkate almak durumundadırlar .