Maliyet -Hacim -Kâr Analizleri

Üretilen mamullerin tamamını satma imkânı olsa dahi bazı durumlarda fazla mamul üretimi tercih edilmez. Burada önemli olan işletmenin satış kârını makzimize edebileceği satış miktarının, dolayısıyla da üretim miktarının tespit edilmesidir. Bu miktarların tespitinde genellikle “Başa Baş Analizi” denilen yöntemden yararlanılır. Yöntem kısaca hangi satış noktasından ya da tutarından itibaren işletmenin kâra geçtiğini belirleyen bir yöntemdir. Hangi tür işletme olursa olsun faaliyet sürecinde katlanmak zorunda olduğu birçok gider söz konusudur. Bu giderlerden sabit giderler olarak isimlendirilenler işletme üretim yapsa yapmasa da katlanılmak zorunda olan giderlerdir. Örneğin kira giderleri tipik bir örnektir. Bazı giderler ise üretimle paralel bir seyir izlerler. Yani üretim arttıkça artar, üretim azaldıkça da azalırlar. Bunlara örnek olarak da ham madde giderleri verilebilir. İşletmenin satışları arttıkça satışlardan elde ettiği birim kâr hem değişken maliyetleri hem de sabit maliyetleri karşılamaya başlar.

Katkı Payı = Satış gelirleri ile değişken maliyetler arasındaki farktır. Farklı bir bakış açısından da, sabit maliyetleri karşılayan ve dönem kârına katkıda bulunan tutardaki satış geliri tutarı “katkı payı” olarak isimlendirilir . Katkı Payı = Satışlar –Değişken Maliyetler

Katkı Oranı = Katkı payının satışlara oranının yüzdesi olarak tanımlanır. “Katkı Oranı”, satışlardan sağlanan her bir liranın, değişken maliyetleri karşıladıktan sonra geriye bıraktığı kısmı ifade eder. Bu açıdan “Katkı Oranı”, satışlardan sağlanan her liranın, sabit maliyetlere ve kâra olan katkısıdır. Toplam net satışların yüzde kaçının sabit maliyetleri karşılamak ve kâr sağlamak amacına hizmet ettiğini gösteren bir orandır

Gerçekleşen veya gerçekleşmesi beklenen satışlar ile başa baş noktasındaki satışlar arasındaki farka “güvenlik payı” denir. Güvenlik payının satışların yüzdesi olarak ifade edilmesine de “güvenlik oranı” denir. Satışların güvenlik oranı kadar azalması, işletmede zarar riskinin başladığının sinyallerini verir.

Birim değişken maliyetlerdeki azalma, başa baş noktasını da aşağı çeker. Yani daha düşük satış hacminde başa baş noktasına ulaşılmasına neden olur, bu durum işletme için avantajdır.

Toplam sabit maliyetlerdeki azalma, başa baş noktasını da aşağı çeker. Yani daha düşük satış hacminde başa baş noktasına ulaşılmasına neden olur, bu durum da işletme için avantajdır.

Fiyatlandırma yaparken birçok faktörün dikkate alınması ve analizin iyi yapılması gerekir. Aksi takdirde satışların düşmesi, zararların ortaya çıkması gibi beklenmedik sonuçlarla karşılaşılabilir.

Üretilen ya da hazır alınıp satılan ürün için satış fiyatı tespit etme birçok faktörün değerlendirilmesi ve analiz edilmesini gerektirebilir. Bu fiyattan satılabilir mi? Bu fiyat yeteri kadar kâr bırakır mı? Rekabeti olumsuz etkiler mi? Rakipler aynı ürünü kaç liradan satıyor? Bu fiyattan kâra geçebilmem için kaç tane satmalıyım? vb. soruların sayısını artırabiliriz. Tüm bu sorulara uygun yanıt verecek bir fiyat tespit etmek, işletme için en uygunu olacaktır. Bazen de uygulanmakta olan fiyatın düşürülmesi veya yükseltilmesi söz konusu olabilmektedir. Böyle bir durumda işletme fiyat yükseltmenin veya düşürmenin sonuçlarını önceden nispeten de olsa bazı yöntemlerle kestirebilir.