Maliyetlerin İncelenmesi ve Sınıflandırılması

Maliyetler, işletme yöneticilerinin tüm kararlarında etkin roloynayan nicel bilgileri oluşturur .Bunedenle işletme yöneticilerinin alacakları kararlar daçokçeşitli olacağı içinçeşitli açılardan maliyet tanımlamaları ve sınıflamaları yapmak kaçınılmazdır .Literatürde çeşitli amaçlar açısından pek çok farklı maliyet tanımları olsa dagenel anlamıyla maliyet, belirli birsonucu elde edebilme içinkatlanılan birdeğer birikimi yaratan veparayla belirtilen fedakârlıkların tümü olarak ifade edilebilir . Butanımdan yola çıkarak örneğin satın alınan birmalın, üretilen bir mamulün veya sağlanan birhizmetin maliyeti olabileceği gibi, üretim yapan biratölyenin maliyeti gibi daha pek çok şeyin maliyeti söz konusudur .Butanımdan yola çıkarak birişletmede maliyet verilerine duyulan ihtiyaçlara bağlı olarak çok çeşitli maliyet unsurlarıyla karşılaşılabildiği görülebilir .Ayrıca maliyet kavramı yasalarımızda dayer almıştır .Muhasebe uygulamaları açısından çok önemli olan 213 sayılı Vergi Usul Kanunu maliyeti gerek biriktisadi kıymetin değerlemesi açısından gerekse birüretim işletmesinde üretilen mamul maliyeti açısından elealmıştır .Buna göre üretilen mamulün maliyetine giren maliyet unsurları kanunda açıkça belirlenmiştir .Buna göre birmamulün maliyetine ;direkt ilkmadde vemalzeme maliyetleri, direkt işçilik maliyetleri ve genel üretim maliyetlerinin yüklenmesi zorunlu tutulmuştur .Yine, mamul veya hizmetin maliyetinin belirlenmesinin yanı sıra işletme yöneticilerinin de ihtiyaç duydukları vemaliyet muhasebesinin amaçları doğrultusunda maliyetlerin farklı açılardan sınıflandırılma gereği ortaya çıkmaktadır .Dolayısıyla işletmelerde alınacak farklı kararlar için kullanılan çeşitli maliyet tipleri söz konusudur .Buünitede elealınan maliyet sınıflandırmaları isebuamaç doğrultusunda şuşekildedir .İlkolarak yönetim fonksiyonlarına göre maliyetler üretim maliyetleri veüretim dışımaliyetlerden oluşur .Üretim maliyetleri yukarıda dabelirtildiği üzere direkt ilkmadde vemalzeme maliyetleri, direkt işçilik maliyetleri vegenel üretim maliyetleridir .Buna karşılık üretim dışımaliyetler isepazarlama vesatış maliyetleri ilegenel yönetim maliyetleridir .Söz konusu bumaliyetler, tek düzen hesap planında isedirekt ilkmadde vemalzeme giderleri, direkt işçilik giderleri vegenel üretim giderleri pazarlama vesatış giderleri ilegenel yönetim giderleri şeklindedir .Birdiğer sınıflama iseüretilen mamul veya hizmet ileilişkisine göre maliyetler, direkt maliyetler endirekt maliyetler şeklindedir .Direkt maliyetler, yukarıda belirtilen direkt ilkmadde ve malzeme maliyetleri, direkt işçilik maliyetleri olup endirekt maliyetler ise genel üretim maliyetlerini oluşturur .Ayrıca işletmenin faaliyet hacmiyle duyarlılıklarına göre maliyetler sabit maliyetler, değişken maliyetler veyarı değişken maliyetler olmak üzere üçgruba ayrılmıştır . Son olarak daişletme yönetimi açısından çokönemli biryere sahip olan, kontrol vekarar alma amacına yönelik çeşitli maliyet kavramları söz konusudur .Buna göre maliyetler, kontrol edilebilen veya kontrol edilemeyen maliyetler, standart maliyetler, ek(farklılaşan) maliyetler, batık maliyetler, fırsat maliyeti vegeçerli maliyetlerdir .