Tekdüzen Muhasebe Sisteminde Maliyet Muhasebe Kayıt Sistemi 1

Maliyet hesapları mamul veya hizmetlerin üretilmesi için katlanılan giderlerin toplandığı ve maliyet unsurlarına dönüştürülerek izlendiği hesaplardır. Maliyet hesapları muhasebe bilgi sisteminin içerisinde bir alt sistem olarak yer alırlar. Dolayısıyla maliyet muhasebesi kayıt sistemi aynı zamanda genel muhasebe uygulamalarını da kapsar. Bu bölümde ülkemizde uyulanmakta olan Tekdüzen Muhasebe Sisteminde maliyet muhasebesi kayıt sistemi ele alınmıştır. İşletmelerde muhasebe organizasyonu açısından maliyet muhasebesi kayıt sistemi iki kısma ayrılır. Bunlar birleşik muhasebe sistemi ve bağımsız muhasebe sistemidir. Maliyet muhasebesi bağımsız muhasebe sistemine göre muhasebe sistemindenMaliyet hesapları mamul veya hizmetlerin üretilmesi için katlanılan giderlerin toplandığı ve maliyet unsurlarına dönüştürülerek izlendiği hesaplardır. İşletmelerde üretilen mamul ya da hizmetlerin birim maliyetlerin hesaplanmasına olanak sağlayan bu hesapların tespit edilmesi, sınıflandırılması ve muhasebe kayıt sistemi içerisinde kaydedilmesi işletmeler açısından önemlidir. Maliyet hesapları muhasebe bilgi sisteminin içerisinde bir alt sistem olarak yer alırlar. Yani bir başka ifade ile maliyet muhasebesi kayıt sistemi aynı zamanda genel muhasebe uygulamalarını da kapsar. Bu bölümde ülkemizde uygulanmakta olan Tekdüzen Muhasebe Sisteminde yer alan maliyet muhasebesi kayıt sistemi ele alınmıştır. İşletmelerde muhasebe organizasyonu açısından maliyet muhasebesi kayıt sistemi iki kısma ayrılır. Bunlar birleşik muhasebe sistemi ve bağımsız muhasebe sistemidir. Maliyet muhasebesi birleşik muhasebe sisteminde ise muhasebe sisteminin içerisinde örgütlenirken bağımsız muhasebe sisteminde dişe muhasebe sisteminden ayrı olarak örgütlenir. Ülkemizde kullanılan tek düzen hesap planı hem birleşik hem de bağımsız muhasebe sistemine uygun olarak oluşturulmuştur. Ayrıca Uygulama da her iki kayıt sistemini uygulayan işletmeler de bulunmaktadır. Hâlen ülkemizde 1992 yılından beri Maliye Bakanlığı tarafından Resmî Gazete'de yayınlanmış bulunan uygulama genel tebliğleri ile düzenlenen ve işletmelerin uymakla zorunlu bulunduğu tek düzen muhasebe sistemi ve bu kapsamda da muhasebe uygulamalarında kullanılan tek düzen hesap planı yürürlüktedir. Tek düzen hesap planında 7 nolu hesap sınıfı maliyet hesaplarından oluşmakta ve işletmelerin kullanım tercihine göre 7/A ve 7/B seçeneği şeklinde iki kısma ayrılmaktadır. Ünitemizde söz konusu maliyet hesaplarından 7/A seçeneği kullanılmıştır. 7/A maliyet hesapları seçeneği genellikle üretim ve ciro ve aktif büyüklüğü ilgili tebliğ hükümlerine göre belirlenmiş sınırlar üzerindeki işletmeler için zorunlu tutulmuş diğer işletmeler için de isteğe bağlı bırakılmıştır.

7/A seçeneği işletme fonksiyonlarına göre oluşturulmuş ve eş zamanlı kayıt olanağı sunan bir maliyet kayıt sistemidir. Ülkemizde en çok kullanılan 7A seçeneğini ünitemizin ana konusunu oluşturmuştur. 7/A seçeneğinde 9 adet maliyet hesap grubu bulunmaktadır. Bunlar sırasıyla, 70-maliyet muhasebesi bağlantı hesapları, 71-direkt ilk madde ve malzeme giderleri, 72-direkt işçilik giderleri, 73-genel üretim giderleri, 74- hizmet üretim maliyeti, 75-araştırma geliştirme giderleri, 76-pazarlama satış ve dağıtım giderleri, 77-genel yönetim giderleri, 78-finansman giderleridir. Yukarıda belirtilen söz konusu her bir hesap grubu da kendi içerisinde de maliyet hesapları, yansıtma hesapları ve fark hesaplarından oluşmaktadır. Bu maliyet hesaplarından ilk üç tanesi üretim faaliyetinde bulunan işletmelerde mamul maliyetini belirlemek amacıyla kullanılan üretim maliyet hesaplarıdır. Bunlar sırasıyla, 710 direkt ilk madde ve malzeme giderleri 720 direkt işçilik giderleri ve 730 genel üretim giderleridir. hizmet faaliyetinde bulunan işletmelerde hizmetin maliyetini izlemek için 740 hizmet üretim maliyeti hesabı kullanılır. buna karşılık 750 araştırma ve geliştirme giderleri, 760 pazarlama satış ve dağıtım giderleri ve 770 genel yönetim giderleri ise faaliyet giderlerini oluşturur. Son olarak 780 finansman giderleri de işletmenin finansman giderlerini gösterir.