Safha Maliyet Yöntemi- Tek Safha

Safha maliyet, üretimin birbirini izleyen, birbirine bağlı safhalarda gerçekleştiği genellikle aynı cins mamullerin yığın hâlinde üretimiyle ilgili bir maliyet hesaplama sistemidir. Safha Maliyet Yöntemi yukarıda da bahsedildiği üzere üretim süreci safhalardan oluşan işletmelerin, bölümsel ve genel birim maliyetini hesaplamak amacıyla kullandığı bir yöntemdir. Bu yöntemin temel özellikleri aşağıdaki şekilde sıralanmıştır:

Üretimin birbirini izleyen safhalar halinde yapıldığı işletmelerde kullanılmaktadır.

Benzer ve tek tip mamullerin kitleler hâlinde üretildiği işletmelerde kullanılmaktadır.

Üretim süreci sürekli bir akış hâlinde kesintisiz olarak yürütülür.

Maliyetler birbirini izleyen ve birbirine bağlı safhalarda ayrı ayrı toplanır.

Safhalarda oluşan birim maliyetler birikimli maliyetlerdir.

Maliyet dönemlerinde maliyet hesaplaması üretim durmuş varsayılarak hesaplanır.

Safhalardaki mamul miktarları, tamamlanma dereceleri dikkate alınarak eş değer mamul miktarı türünden hesaplanır.

Direkt ilk madde ve malzeme, direkt işçilik ve genel üretim giderleri önce safhalarda toplanır. Sonrasında mamul maliyetine yansıtılır.

Maliyetlerin hesaplanmasında kullanılan farklı stok değerleme yöntemleri (FİFO – Ortalama Yöntemi) Safha Maliyet Yöntemi'nin işleyişinde temelde bir değişiklik yaratmaz.

Üretimi tamamlanan mamuller gider yerleri arasında devredilirken stoklar ile beraber stokların maliyetleri de devredilir. Üretim maliyet hesabında Safha Maliyet Yöntemini kullanan işletmeler her bir maliyet döneminde her bir safha için maliyet hesabını altı aşamada hesaplayabilecektir. Bu aşamalar aşağıdaki şekilde sıralanmıştır:

1.AŞAMA: Miktar Dengesinin Kurulması

2.AŞAMA: Eşdeğer Mamul Miktarının Hesaplanması

3.AŞAMA: Birim Eşdeğer Mamul Maliyetinin Hesaplanması

4.AŞAMA: Mamul ve Yarı Mamul Maliyetinin Hesaplanması

5.AŞAMA: Maliyet Dengesinin Kurulması

6.AŞAMA: Muhasebe Kayıtlarının Yapılması

Safha Maliyet Yönteminin Avantajları ve Dezavantajları

Diğer maliyet sistemlerine göre daha sade bir yapısının olması, uygulanmasını kolay ve ekonomik hâle getirmektedir.

Maliyetler, dönem sonlarında düzenli olarak hesaplanabildiğinden, yöneticiler için gerekli olan bilgiler sürekli karşılanmış olur.

Yöntemde standart ürünlerin maliyetlerin hesaplanması, uygulama kolaylığı sağlamaktadır. Dezavantajları:

Birden fazla çeşit mamul üreten işletmelerde, birim ve toplam maliyetlerinin hesaplanmasını zorlaştırmaktadır.

Fiilî maliyetlerin kullanıldığı işletmelerde, maliyetlerin dönem sonlarında hesaplanabilmesi sebebiyle raporlamada gecikmeler yaşanabilir.

Mamullerin birbirine benzer olmaması hâlinde, birim eş değer mamul miktarı ve maliyetlerin hesaplanmasını zorlaştırmakta ve yanlış hesaplamalar ortaya çıkabilmektedir.

Yarı mamul stoklarının tamamlanma derecelerinin doğru tespit edilememesi, birim ve toplam maliyetlerinin hesaplanmasında hatalar ortaya çıkarabilir.

Safha Maliyet Yöntemi İle Sipariş Maliyet Yöntemlerinin Farkları

Sipariş maliyet yönteminde her bir sipariş için ayrı bir sipariş maliyet kartı vardır. Safha maliyet yönteminde safhalara ait üretim maliyeti tabloları mevcuttur.

Sipariş maliyet yönteminde birim üretim maliyetleri sipariş maliyet kartı üzerinden hesaplanırken safha maliyet yönteminde bölüm üretim maliyeti tablosu üzerinden ortalama olarak hesaplanır.

Sipariş maliyet yönteminde pek çok farklı ürün varken safha maliyet yönteminde aynı cins birbirine benzer ya da tek tip mamul vardır.

Sipariş maliyet yönteminde üretim maliyetleri her bir mamul grubu açısından ayrı ayrı izlenirken safha maliyet yönteminde üretim maliyetleri safhalar itibariyle toplanır ve bu maliyetler belirli dönem içinde ilgili safhadan geçen tüm üretim birimlerine eşit olarak yüklenir.