Sipariş Maliyet Sistemi

Sipariş maliyet sistemi, işletmede üretilen her bir mamul ve siparişe ilişkin maliyet unsurlarını ayrı ayrı belirleyen ve bunların maliyetini özel olarak hesaplamaya olanak sağlayan bir maliyet hesaplama sistemidir.

Sipariş maliyet sistemi, proje tipi, parti tipi ve sipariş üzerine üretim sistemlerinin maliyet belirleme sürecinde kullanılmaktadır.

Sipariş maliyet sistemi, doğrudan bir mamulün maliyetini bulmaya yönelik bir maliyet sistemi değildir. Bu sistem tüm maliyet verilerini siparişe yönelik olarak izleyen ve biriktiren bir maliyet sistemidir.

Sipariş maliyet sisteminde kullanılan üç temel belge söz konusudur. Bunlar “Sipariş Maliyet Kartı”, “İlk Madde ve Malzeme İstek Fişi” ve “İşçi Çalışma Kartı”dır.

Sipariş maliyet kartı, sipariş maliyet sisteminin uygulanmasında kullanılan temel bir belgedir. Sipariş maliyet sistemini kullanan işletmeler her bir sipariş için bir sipariş maliyet kartı açar ve bu siparişle ilgili bütün maliyetleri burada izlenir. Sipariş maliyet kartında direkt ilk madde ve malzeme giderleri, direkt işçilik giderleri ve genel üretim giderleri olmak üzere giderler üç kısımda incelenir. İşçi çalışma kartı, işçinin belirli bir günde hangi iş için kaç saat çalıştığını ve kazandığı brüt ücret tutarını göstermektedir. İşçi çalışma kartları, her işçi için özel olarak tutulmaktadır.

Ham madde ve malzeme istek fişinden hangi gider merkezinin hangi sipariş için ne miktar ve tutarda ham madde ve malzeme talebinde bulunduğu kolayca tespit edilebilir.

İşçi çalışma kartı, işçinin belirli bir günde hangi iş için kaç saat çalıştığını ve kazandığı brüt ücret tutarını göstermektedir. İşçi çalışma kartları, her işçi için özel olarak tutulmaktadır.

Sipariş maliyet sisteminde mamullerin üretimi, müşteriler veya işletme yönetimi tarafından belli miktarda mamulün üretilmesi talimatıyla başlamaktadır. Üretim talebi geldiği anda her bir siparişe ait sipariş maliyet kartı açılır. Talep doğrultusunda üretim departmanı ilgili siparişin üretilmesi için gerekli hazırlıklara başlar ve siparişle alakalı ham madde ve malzeme alımları yapar. Üretim sürecinde direkt ilk madde malzeme giderleri, direkt işçilik giderleri ve genel üretim giderleri hesaplanarak sipariş maliyet kartlarına kaydedilir. Direkt ham madde ve direkt işçilik giderleri sipariş maliyet kartlarına fiilî olarak kaydedilirken genel üretim giderleri tahmini olarak kaydedilmektedir.

Üretime gönderilen direkt malzemeler, 710 direkt ilk madde ve malzeme giderleri, direkt işçilikler 720 direkt işçilik giderleri hesabına kaydedilirken endirekt malzemeler ile endirekt işçilikler 730 genel üretim giderleri hesabında izlenir.

Üretim işletmelerinin fiilî maliyet yöntemini kullanması durumunda 710, 720 ve 730 nolu hesapta toplanan maliyet giderleri 711, 721 ve 731 nolu yansıtma hesapları ile 151 yarı mamul -üretim hesabına aktarılır.

Üretimi tamamlanan mamuller, 152 mamuller hesabına aktarılmaktadır. Yine bu aşamada da mevcut siparişler, yardımcı hesaplarda ayrıntılı olarak izlenmektedir. Dönem sonunda üretimi tamamlanmamış mamuller ise 151 yarı mamuller -üretim hesabında tutulmaya devam eder.