Faaliyet Tabanlı Maliyetleme Yöntemi ve Maliyetlerin Dağıtılması

Bu ünitede; faaliyet tabanlı maliyet yönteminin gelişimi, temel kavramları, yöntemin işleyişi; önce kaynakların maliyetleri, sonra faaliyet maliyetleri ve en sonunda mamullerin maliyetlerinin belirlenmesi açıklanmıştır.

Geleneksel maliyet muhasebesi sistemlerinde, GÜM’nin mamullere doğrudan yüklenemeyeceği gerçeğinden hareket ederek bu maliyetleri üç aşamalı maliyet dağıtım sürecinden geçirerek mamullere yüklenmesini sağlamaktadır. Üçüncü aşamada kullanılan dağıtım anahtarları, üretim miktarı esasına dayanan direkt işçilik saati, üretim miktarı ve makine saati gibi hacim bazlı ölçülerdir. Fakat mamuller, endirekt kaynakları direkt kaynakları tükettiği oranda tüketmedikleri için ürün maliyetlemesinde önemli sapmalar olabilmektedir. Bunun sonucu olarak da maliyetlerin dağıtımı konusunda üretim miktarı esasına dayalı geleneksel maliyet yöntemleri yetersiz kalmaktadır. Dolayısıyla GÜM ile ilgili maliyet muhasebesi tekniklerini yeniden gözden geçirme gereği ortaya çıkmış ve bu çerçevede FTM yöntemi geliştirilmiştir. FTM yöntemi, geleneksel sistemlerin aksine, mamuller üzerinde değil, faaliyetler üzerinde yoğunlaşan ve mamuller ile GÜM arasında sebep-sonuç ilişkisine dayanarak maliyet yüklemeyi amaçlayan bir yöntemdir. Bu ilişkinin sağlanması için de işletme içerisinde yürütülen faaliyetler esas alınır. Yani FTM yönteminin temelini, faaliyetlerin kaynakları ve mamullerin de faaliyetleri tükettiği oluşturur.

FTM yönteminin temel yapısı iki aşamadan oluşmaktadır. Birinci aşamada, işletmedeki tüm üretim faaliyetlerini amaca uygun olacak şekilde (ürün bazında, müşteri bazında vb.) belirleyerek ortak bir maliyet havuzunda toplamak ve daha sonra bu faaliyetlerin maliyetlerini tespit etmek, ikinci aşamada ise maliyet havuzunda toplanan bu maliyetleri ürünlere aktarmaktır.

Faaliyet tabanlı maliyetleme yönteminin geleneksel maliyet yöntemlerine göre gerçeğe daha yakın ürün maliyet bilgileri sağlaması, söz konusu yöntemin en önemli üstünlüğüdür.

Faaliyet Tabanlı Yönetim (FTY), işletme faaliyetlerinin yönetimi üzerinde yoğunlaşan bir disiplin olarak tarif edilebilir. Daha açık bir ifadeyle FTY, işletme faaliyetleri üzerinde yoğunlaşarak müşterilere sunulan mamullerin kalitesini, performansını, fonksiyonelliğini, müşterilerin tatmin düzeyini ve işletme kârlılığını artırmada uygulanabilen bir yönetim metodudur.