Konsolide Mali Tablolar

Grup işletmeler bünyesinde farklı tüzel kişiliklere sahip işletmeleri barındırdığından kanuni olarak her birinin düzenlemiş olduğu finansal tablolar mevcuttur. Bu finansal tabloların ayrı ayrı olduğu hiçbir durum grup işletme hakkında bilgi vermeyecektir. Bu nedenle, grup işletmenin bünyesinde bulundurmuş olduğu her bir işletmeye ait finansal tablolar bir araya getirilerek tek bir işletmeye ait finansal tablo olacak gibi sunulmalıdır. Bu şekilde sunulan finansal tablolar konsolide finansal tablo olarak adlandırılmaktadır. Konsolide olarak sunulacak olan finansal tablolar grup işletmeye yatırım yapacak, yatırıma devam edecek ya da yatırımı bırakma kararı alacak olanların yatırım kararlarına ışık tutar ve bu konudaki ihtiyaçlarını da karşılar.

Konsolidasyon Fransızca kökenli bir kelime olup sözlük anlamı olarak birleştirme, takviye etme, sağlamlaştırma anlamlarına gelir. Muhasebede finansal tablolarla ilgili olarak kullanılan konsolidasyon kavramının birleştirme anlamı en doğru anlam olarak karşımıza çıkar. Konsolide finansal tablo ise bir grup halinde bulunan ve birbirlerinden ayrı tüzel kişiliklere sahip olan işletmelerin finansal tablolarının bir araya getirilmesi ile oluşturulan finansal tablolar olarak tanımlanabilir.

Grup işletmelerin düzenlemesi gereken finansal tablolar; Konsolide Finansal Durum Tablosu (Konsolide Bilanço), Konsolide Kapsamlı Gelir Tablosu, Konsolide Nakit Akış Tablosu, Konsolide Özkaynaklar Değişim Tablosu, Konsolide Dipnotlar'dır.

Konsolide finansal tabloların düzenlenmesindeki temel dayanak noktası kontroldür. Yatırım yapan işletmenin yatırım yaptığı işletme üzerinde elde edeceği kontrol gücü gerçekleştirilecek olan konsolidasyon işlemini de etkileyecektir. Sözgelimi A şirketinin B şirketinin oy haklarının % 50 veya üzerinde bir oy hakkına sahip olacak şekilde satın alması durumunda A şirketi B şirketi üzerinde etkin kontrol gücüne sahip olacaktır. Bu nedenle yapılacak konsolidasyon işleminde Ana ortaklık olarak adlandırılacak olan A şirketi, B şirketinin finansal tablolarını tam konsolidasyon yöntemini kullanmak suretiyle konsolide edecektir. Ancak önemli bir kontrol gücünün bulunmadığı satın almalarda böyle bir konsolidasyon işlemini yapmaları gerekmeyecektir.

En basit anlatımla etkin kontrol gücü yatırım yapan işletmenin yatırım yaptığı işletme üzerinde % 50’den fazla oy hakkına sahip olma durumu olarak açıklanabilir.

İşletmelerin yatırım yapmış oldukları işletme üzerindeki kontrol gücüne bağlı olarak konsolidasyon yöntemleri tam konsolidasyon ve özkaynak yöntemi olmak üzere ikiye ayrılır.

Tam konsolidasyon yönteminde yatırım yapılan işletmenin finansal tablolarındaki hesap kalemlerinin her biri ortaklık oranı dikkate alınmadan yatırımı yapan işletmenin finansal tabloları ile birleştirilir. Tam konsolidasyonda yatırım yapan işletmenin yatırım yapılan işletme üzerinde etkin kontrol gücü bulunur. Burada yatırım yapan işletmenin yatırım oranı % 50 veya üzeridir .

Özkaynak yöntemi, iştiraklerin ve iş ortaklıklarının konsolide finansal tablolarda muhasebeleştirilmesinde kullanılır. Bu yöntem, iştirak ve iş ortaklığı niteliği taşıyan yatırımların ilk defa muhasebeleştirilmesinde elde etme maliyetini benimseyen, daha sonraki dönemlerde muhasebeleştirilen tutarın yatırım yapılan işletmenin net varlıklarında meydana gelen değişmelere bağlı olarak artırılmasını veya azaltılmasını öngörür.