Kamu Mali Yönetimi Ve Kamu Maliyesi

Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu

Stratejik Plan

Kamu idareleri; kalkınma planları, programlar, ilgili mevzuat ve benimsedikleri temel ilkeler çerçevesinde geleceğe ilişkin misyon ve vizyonlarını oluşturmak, stratejik amaçlar ve ölçülebilir hedefler saptamak, performanslarını önceden belirlenmiş olan göstergeler doğrultusunda ölçmek ve bu sürecin izleme ve değerlendirmesini yapmak amacıyla katılımcı yöntemlerle stratejik plan hazırlarlar.

Performans Göstergeleri

Maliye Bakanlığı, Kalkınma Bakanlığı yetkili birimi ve ilgili kamu idaresi tarafından birlikte tespit edilecek olan performans göstergeleri, kuruluşların bütçelerinde yer alır. Performans denetimleri bu göstergeler çerçevesinde gerçekleştirilir.

Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanununda Yer Alan Bütçe İlkeleri

Bütçe ilkelerine ilişkin sınıflandırmalar farklı olmakla birlikte, bugün için, maliye literat üründe on ilkeden hareket edilmektedir. Bunlar;

Genellik
Birlik
Açıklık
Doğruluk
Samimiyet
Alenilik
Denklik
Yıllık olma
Önceden izin alma
Giderlerin bölümler itibariyle onanması ilkeleridir.

Devlet Muhasebe Sistemine Getirilen Yenilikler

Devletin bir tüzel kişilik olduğu ve bu tüzel kişiliğin sahip olduğu varlıkların ve borçların izlemesi gerekli olduğu ön plana çıkmıştır.

Bu görüşten hareketle devlet muhasebesinin amaçları aşağıdaki gibi sıralanabilir (Yanık, 2000 , s.4);

Devletin varlık ve kaynaklarının izlenmesi,

Yıllık faaliyet sonuçlarının bütçe hedefleri ile kontrol üne imkân verecek bir biçimde ve mevzuat hükümlerine uygun olarak belirlenmesi ve

Dönem sonları itibarıyla mali durumun, belirli dönemler itibariyle de faaliyet sonuçlarının ilgililere ihtiyaçlarına uygun şekilde raporlanmasıdır.

Mülga 1050 sayılı Kanunda Tanımlanan Kavramlar

Tahakkuk Memurları: Kanun ve tüzüklere uygun olarak devlet gelirlerini gerçekleştirip, tahsil edilebilir duruma getirenlere gelir tahakkuk memuru ve devlet giderlerini mevzuata uygun biçimde gerçekleştirenlere de gider tahakkuk memuru denir.

Sayman: Gelirleri toplama, nakit ve malları saklama, giderleri hak sahiplerine ödeme ve teslim ve bu işlerle ilgili her türlü göndermeler ile bunlara bağlı bütün nakit ve mal işlemlerini yapan ve Sayıştay ’a yönetim dönemi hesabı verenlere sayman denir.

İta Amiri: Devlet hizmetlerine ilişkin giderlerin geçici ya da kesin olarak ödenmesi hakkında saymanlara yazılı emir ve izin verenlere ita amiri denir.

Sayman Mutemedi: Veznedar, tahsil memuru, tahsildar, ambar memuru, tevzi memuru, konsolos, kançılar gibi unvanlarla sayman adına ve hesabına geçici olarak değerleri almaya ve sarf etmeye mezun olan memurlara sayman mutemedi denir.

5018 Sayılı Kanunda Tanımlanan Yeni Kavramlar

Üst Yöneticiler: Bakanlıklarda müsteşar, diğer kamu idarelerinde en üst yönetici, il özel idarelerinde vali ve belediyelerde belediye başkanı üst yöneticidir. Harcama sürecinde ilgili bakanlar ve üst yöneticilerin doğrudan görevleri bulunmamaktadır. Üst yöneticiler, bu sorumluluğun gereklerini harcama yetkilileri, mali hizmetler birimi ve iç denetçiler aracılığıyla yerine getirirler ( 5018 sayılı Kanun, Md. 11).

Harcama Birimi, Yetkisi ve Yetkilisi: Kamu idaresi bütçesinde ödenek tahsis edilen ve harcama yetkisi bulunan birimi ifade eder ( 5018 sayılı Kanun, Md. 3/k). Bütçeyle ödenek tahsis edilen her bir harcama biriminin en üst yöneticisi harcama yetkilisidir. Harcama yetkisi, üst yönetici veya üst yöneticinin belirleyeceği kişiler tarafından; mahalli idarelerde İçişleri Bakanlığının, diğer idarelerde ise Maliye Bakanlığının uygun görüş ü̈üzerine yürütülebilir. Harcama yetkisinin devredilmesi, yetkiyi devredenin idarî sorumluluğunu ortadan kaldırmaz.

Gerçekleştirme Görevlileri: Gerçekleştirme görevlileri, harcama talimatı üzerine; işin yaptırılması, mal veya hizmetin alınması, teslim almaya ilişkin işlemlerin yapılması, belgelendirilmesi ve ödeme için gerekli belgelerin hazırlanması görevlerini yürütürler. Gerçekleştirme görevlileri, bu Kanun çerçevesinde yapmaları gereken iş ve işlemlerden sorumludurlar.

5018 Sayılı Kanuna Göre Kamu Kaynağının Kullanılmasının Genel Esasları

Mali Saydamlık

Mali saydamlık, devlet faaliyetlerinin, maliye politikası uygulamalarının, kamu hesaplarının ve mali hedeflerin kamuya açık olması anlamına gelirken hesap verebilirlik ise kaynakların etkili, ekonomik, verimli ve hukuka uygun olarak elde edilmesi, kullanılması, muhasebeleştirilmesi, raporlanması ve kötüye kullanılmaması için gerekli önlemlerin alınması konusunda yetkili mercilere hesap verme şeklinde tanımlanmaktadır.

Hesap Verme Sorumluluğu

Her türlükamu kaynağının elde edilmesi ve kullanılmasında görevli ve yetkili olanlar, kaynakların etkili, ekonomik, verimli ve hukuka uygun olarak elde edilmesinden, kullanılmasından, muhasebeleştirilmesinden, raporlanmasından ve kötüye kullanılmaması için gerekli önlemlerin alınmasından sorumludur ve yetkili kılınmış mercilere hesap vermek zorundadır ( 5018 sayılı Kanun, Md. 8).

Stratejik Planlama ve Performans Esaslı Bütçeleme

Kamu Maliyesi

Kamu mali yönetimi, münhasıran bu anunun uygulanmasında; kamu malî yönetimi, kamu kaynaklarının tanımlanmış standartlara uygun olarak etkili, ekonomik ve verimli kullanılmasını sağlayacak yasal ve yönetsel sistem ve süreçler şeklinde tanımlanmıştır. Kamu maliyesi ise, sözüedilen Kanuna göre gelirlerin toplanması, harcamaların yapılması, açıkların finansmanı, kamunun varlık ve borçları ile diğer yükümlülüklerinin yönetimini kapsamaktadır.