Talaşsız Üretim Yöntemleri

Ham ve yarı mamül mühendislik malzemelerinin mamül hâle getirilerek kullanılabilirliğini sağlama işlemine imalat denir. Toplum ihtiyaçlarını karşılamak için malzemelerin imali işlem, beklentiler ve maliyet dikkate alınarak tarihsel gelişim içerisinde gelişen bilgiye bağlı olarak gelişim ve değişim göstermiştir. Önceden deneme yanılma yoluyla gerçekleştirilen süreçler artık bilgi temelli yürütülmektedir. Bu hem mevcut imal yöntemlerinde gelişmeye yol açmış hem de yeni imalat yöntemlerini ortaya çıkarmıştır. Geçmişi çok eski olan döküm imalat yöntemindeki gelişme ve bilgisayar temelli hızlı protottipleme bu iki duruma örnek olarak verilebilir. Kısıtlı enerji kaynakları ve artan rekabet imalatların bilgi temelli yürütülmesini ve ihtiyaçları daha iyi karşılanmasını sağlayacak işlevsellikte olmasını zorunluluk hâline getirmiştir. İmalat için belirtilen bu husuların uygulanması için öncelikle mevcut imalat yöntemlerinin bilinmesi gerekir. Burada, mevcut talaşsız imalat yötemlerinden çok kullanılanar hakkında temel bilgilendirme yapılacaktır. İmalat; talaşlı ve talaşsız olmak üzere iki ana gruba ayrılır. Talaşlı imalatta, ham veya yarı mamül malzemeye nihai hâlini alması için talaş kaldırma (kesme) işlemi uygulanır. Talaşsız imalat; uygulanan işlemlerden sonra ham veya yarı mamül malzemenin son hâlini alması için ya hiç talaşlı işlem uygulanmaz ya da talaşlı imal işlemi en aza indirilir. İki yöntemin de kendine göre üstünlükleri ve kısıtlılıkları vardır. Ancak bazı durumlarda birisinin uygulanma zorunluluğu söz konusu olabilir. Burada genel olarak hızlı prototipleme, döküm, kaynak ve plastik şekil verme olarak gruplandırılan talaşsız imalat yöntemi üzerinde durulacaktır.

Üretimde talaşlı ve talaşsız üretimden hangisinin tercih edileceği üretilecek parçanın geometrisi, üretimde kullanılacak mevcut malzeme ve malzemenin tedariki, sahip olunan üretim araçları, üründen beklenilen kalite ve fonksiyonlar ile maliyet unsurlarına bağlıdır. Bunlar arasında değerlendirme yapılarak üretici karar verir. Çok yüksek hassasiyet gerektirmeyen bir ürün için çok çok kaliteli malzeme kullanmak ve maliyeti çok yüksek üretim yöntemini tercih etmek doğru bir karar olmayacaktır. Bu yüzden, üretim yapmadan önce yukarıda belirtilen hususuların iyice incelenmesi ve kararın ondan sonra verilmesi gerekmektedir.

Üretim yapmadan önce üretim yöntemleri ve bu yöntemlerin üretilecek parçaya etkilerinin bilinmesi çok önemlidir. Eğer üretim yönteminin gerektirdiği tedbirler alınmadan üretim gerçekleştirilecek olursa üretilen parça, istenen koşulları sağlayamayacaktır. Örneğin; döküm ile üretilecek bir parçada döküm sırasında malzemenin büzülmesi göz önüne alınmazsa veya kaynaklı işleminde önlem alınmazsa farklı sıcaklık bölgelerinden dolayı parçalardaki çarpılma ve çatlakların olabileceği göz ardı edilirse kullanımı mümkün olmayan üretim gerçekleşmiş olacaktır.

Talaşsız üretim yöntemleri yaygın olarak i -Toz Metalurjisi, ii -Hızlı Prototipleme, iii -Döküm, iv -Kaynak ve v -Plastik Şekil Verme olarak sınıflandırılabilir. Bunların her biri farklı alanlarda bilgi birikimi ve tecrübe gerektirdiğinden asgari düzeyde bilgi ve deneyime sahip olmadan ticari üretim gerçekleştirilirse mamül parçaların beklenen özellikleri gösterememe ihtimalinden dolayı parasal ve diğer yönlerden önemli kayıplar yaşanabilir.