Patolojik Muayene Teknikleri

Patoloji kısaca hastalık bilgisi anlamına gemektedir. Diğer bir ifade ile patoloji hastalıkların esas yapılarını kapsamına alan, yani hastalığın etkenini, hastalık süresince vücudun doku, organ veya sıvılarında oluşan morfolojik ve fonksiyonel değişimleri inceleyen ve öğreten bilim dalıdır. Bu inceleme sürecinde organ ve dokularda hastalıkla ilişkili morfolojik değişiklikleri ve mikroskobik bulguları değerlendirerek hastalığın tanısı ortaya koyar. Bu amaçla dokular histopatoloji laboratuvarında tespit (fiksasyon), dekalsifikasyon, yıkama, suyunu giderme (dehidrasyon), parlatma veya saydamlaştırma, emdirme, gömme (bloklama), kesit alma, boyama ve kapatma işlemlerine tabi tutulur.

Doku Takip Prosedürü

Suyu giderme (dehidrasyon), tespit solüsyonu uzaklaştırıldıktan sonra dokuların saydamlaştırılması için suyunun giderilmesi gerekmektedir. Bu işlem tedrici olarak alkol veya asetonla yapılmaktadır.

Tespit, doku ve organlarda yaşamın durduğu andaki şekliyle koruma anlamına gelir. Tespitin amacı protoplazmadaki protein, lipid, karbonhidrat ve diğer maddeleri koagüle veya presipite ederek mikroskopik kesit hazırlanıncaya kadar karşılaşacakları reaktiflere karşı dirençli kılmaktır. Bu sayede otoliz engellenmiş olup doku ve organlar alındığı hâliyle muhafaza edilmiş olacaktır.

Yıkama, tespit işleminden sonra tespit solüsyonunun dokularda bıraktığı kalıntıyı gidermek amacıyla kasetlere alınan doku örnekleri yıkanır.

Saydamlaştırma, Bu işlemin amacı doku ve hücre içerisindeki alkolü uzaklaştırarak dokuyu saydamlaştırmak ve örneklerin içerisine parafinin girmesini olanaklı hâle getirmektir. Saydamlaştırma ksilol (ksilen), metilbenzoat, kloroform, benzen veya toluol (toluen) gibi eriyiklerle yapılmaktadır.

Emdirme, Parlamış ve saydam hâle gelmiş doku örneklerine parafin, plastik madde veya selloidin emdirmektir. Bunların içinde en yaygın kullanılanı parafindir.

Gömme (bloklama), emdirme materyalini iyice emmiş olan doku örnekleri yine aynı materyal içerisine gömülür.

Kesit alma, emdirme materyali içerisine homojen bir biçimde gömülen ve buzdolabında iyice sertleşmiş olan blok, mikrotom adı verilen aletle 4-6 mikron kalınlığında ince kesitler elde edilir.

Boyama, patoloji laboratuvarına gelen biyopsiler, yayma preparatlar, nekropsiden alınan doku örnekleri ve operasyon sırasında alınan organ ve doku örneklerinde patolojik bulguların mikroskobik olarak belirlenmesi ve görünür hâle getirilmesi amacıyla rutin olarak doku takibi yapılır. Bu takibin ardından alınan kesitler hematoksilen-eosin boyasıyla boyanır.

Kapatma, dokular ksilol serilerinden geçirildikten sonra dokunun üzerine bir damla entallen damlatılır. Üzerine lamel kapatılır.

Veteriner sahada patoloji anabilim dalı altında yer alan sitoloji, hücrelerin tek tek ya da belli hücre gruplarını belirli metotlarla alıp mikroskobik olarak hastalığın teşhisi ve prognozunu ortaya koymak amacıyla hücreleri boyayıp mikroskop altında inceleyerek kısa sürede sonuca varmayı amaçlayan bilimdir.

Bu işlemlerden sonra hastalık, ölüm veya deneysel çalışmanın sonucunu ortaya koymak amacıyla doku örnekleri ışık mikroskobunda incelenir ve rapor oluşturulur.