Laboratuvar Kurulumu ve Yönetimi

Üretilen bir fikrin hemen uygulamaya geçirilmesi ortaya çıkması muhtemel birçok sorunun öngörülememesine sebep olur.

İşte bu nedenle bu fikirlerin uygulanmadan önce sınanmasına olan ihtiyaç ile laboratuvarlar ortaya çıkmıştır.

Laboratuvar bir hipotezin veya bir deneyin gerçekleştirilebilmesi için gerekli kontrollü ve izole alandır.

Laboratuvar kurulumu yapılmadan önce bazı noktaların ortaya konulması gerekir.

Bu noktalar, amaç, donanım, personel, riskler, güvenlik, yer, yönetmeliklerdir.

Yapılacak işin içeriği; laboratuvarın donanımsal yapını, işleyişini ve gerekli önlemleri belirler.

Laboratuvarlar alanlarının çeşitli asgari ölçütleri bulunmaktadır.

Büro alanları tehlike riski içeren laboratuvar alanından ayrı bir şekilde planlanmalıdır.

Tavan yüksekliği aydınlatmaya kadar en az 300 cm olmalıdır.

Tezgâhlar, çalışan başına 150 cm uzunlukta olacak ve cihazlarda göz önünde bulundurulacak şekilde kimyasallara dayanıklı, derinliği 70-90 cm, yüksekliği ise 90 cm olmalıdır.

Havalandırma izole ve kontrollü olmalı, kimyasal saklama dolapları dayanıklı ve baca tertibatına bağlı olmalıdır.

Yerler temizlenebilir şekilde, toz tutmayan ve kaygan olmayacak şekilde dizayn edilmelidir.

Acil çıkış, acil duş ve göz banyosu bulunmalıdır.

İş öncesi, sırası ve sonrasında yapılacak uygulamalar baştan planlanmalı ve asgari standartları ortaya konulmalıdır.

İş öncesi dikkat edilecek hususlar;

Organizasyon: Yapılacak işin planlanması, zamanlanması, gerekli malzeme ve giderlerinin belirlenmesi vs. gibi her kritik konu hakkında bilgiler toplanmalıdır.

Tesis ve güvenlik: Laboratuvarda yapılacak iş için gereken altyapının durumunun ortaya konulması, bu alanda yapılacak çalışmayla ilgili gerekli risk faktörlerinin (iş güvenliği, cihaz güvenliği, çevre güvenliği vs.) belirlenmesi gerekmektedir.

Personel: Personelin iş için yeterli sayıda bulunması kadar bu konuda eğitimli-uzman olması gereklidir.

Ekipman: Laboratuvarda gerçekleştirilecek iş için cihaz ve laboratuvar önlüğünden sarf malzemeye kadar gerekli her şey önceden temin edilmelidir.

Satın alma ve envanter: Laboratuvarda yapılacak iş için kullanılacak gerekli mal ve malzemenin miktarının, kalitesinin ve maliyetinin belirlenmesi işin kalitesi ve maliyeti için önemlidir.

İş sırasında;

İşleyişin kontrolü: İş sırasında organizasyon aşamasında belirlenen plana, kalite-güvenlik şartlarına ve verimlilik esasına uygunluk dikkatle takip edilmelidir.

Dokümantasyon ve kayıt: Çalışma öncesi, sırası ve sonrasında elde edilen her veri, karşılaşılan durumlar, ekipman, malzeme vs. gibi tüm faktörler düzenli şekilde kayıt altına alınmalıdır.

Bilgi yönetimi: Laboratuvar tutulan kayıtların düzeni, istenilen zamanda hızlıca ulaşılması ve anlaşılırlık gibi etkenler en az kayıt tutmak kadar önemlidir.

İş sonrasında ise olay yönetimi:

Değerlendirme: Laboratuvarda gerçekleşen veya neredeyse gerçekleşmek üzere olan risk-hataların belirlenmesi ve idare sürecidir.

Müşteri hizmetleri: Hizmet alan kişi/kurumun laboratuvardan talebi, iş sırasındaki durum hakkında bilgilendirilmesi ve iş sonrası destek verilmesi bu sürecin kapsamındadır.

Geliştirme süreci: Yeni cihazların temini, personelin eğitimi, elde edilen tecrübelerden çıkarımlar, zaman ve maliyet açısından daha tasarruflu metotların oluşturulması gibi yeni uygulamalar gerçekleştirilmelidir.

Laboratuvarlarda asgari standart, kalite ve güvenliğin sağlanması amacıyla bazı kuruluşlar ve bu kuruluşların getirdiği kurallar bulunmaktadır.