Basınçlı Hava ile Çalışan Malzemeler

Basınçlı hava kullanılarak çalıştırılan mekanik sistemlere pnömatik sistemler de denilmektedir. Pnömatik gaz basıncı kullanarak oluşturulan mekanik sistemlerin hareket ve kontrolünü inceleyen mühendislik dalıdır.

Basınçlı hava ile çalışan malzemeleri kullanabilmek için öncelikle basınçlı havanın elde edilmesi ve depolanması gerekmektedir. Kurtarma çalışmalarında kullanılan basınçlı havanın üretilmesi kompresörler; depolanması ise basınçlı hava tüpleri ile sağlanmaktadır. Kurtarma araçlarında genellikle pistonlu tip kompresörler kullanılmaktadır .

Bütün gazlar moleküllerden meydana gelmekte ve moleküller gaz içinde her yöne hareket etmektedirler. Moleküller temas ettikleri her yüzeye eşit kuvvet uygulamaktadırlar. Uyguladıkları bu kuvvete basınç adı verilir. Başka bir deyişle basınç birim alana etki eden kuvvettir.

Kompresörler elektrik ya da içten yanmalı motordan alınan güç ile havanın hacmini azaltarak basıncını artırmaya ve bir tank içerisine depolamaya yarayan malzemelerdir.

Pistonlu kompresörler elektrik ya da içten yanmalı motor vasıtasıyla elde edilen hareketin çeşitli yöntemlerle kompresör krank miline aktarılması, krank milinin hareketi ile hareketlenen piston ya da pistonların havayı sıkıştırması yöntemiyle çalışan kompresörlerdir.

Elektrik ya da içten yanmalı motor beslemeli olmaları fark etmeksizin kompresörlerin, hava basmaya yarayan pistonları yağlama sıvısı ile yağlanmaktadır. Yağlama sistemlerinde genellikle çarpmalı tip sistem kullanılmaktadır. Özellikle solunuma yönelik basınçlı hava elde edilmesi istenildiğinde kompresör kısmında da özel yağlar (çoğunlukla organik yağ olarak tabir edilmektedir) kullanılmaktadır . Solunum amaçlı tüp dolumu yapılan kompresörlerde, havadaki nemi ayrıştıracak filtre sistemi bulunmakta olup nemin ayrıştırılması depolanan havadaki bakteri oluşumunu engellemeye yöneliktir.

Basınçlı hava tüpleri kompresörlerin ürettiği basınçlı havanın depolanmasını sağlayan, araçta taşınabilmesi ve gerektiğinde arazi şartlarında kullanılmasına olanak veren, çelik veya kompozit materyallerden üretilen, başlığında vana bulunan malzemelerdir. Kurtarma araçlarında 200 ve 300 bar basınca dayanıklı hava tüpleri kullanılmaktadır.

Hava hortumları regülatörlerle düşürülen hava basıncının kontrol paneli veya iş yapan malzemeye aktarılmasını sağlayan plastik malzemelerdir.

Hava tüpü içerisinde olan ve sisteme verilen hava miktarını göstermek için kullanılan aletlere manometre denir .

Basınçlı hava tüpünde bulunan yüksek basıncı düşüren veya istenilen değerlere ayarlamaya yarayan aletlere ise regülatör denilmektedir.

Hava Yastıkları kurtarma çalışmalarında özellikle enkazlarda ve trafik kazalarında yüklerin kaldırılması veya desteklenmesi amacıyla kullanılan ve basınçlı hava ile çalışan malzemelerdir. Kauçuk yoğunluklu malzemenin çeşitli lif (kevlar, çelik vb.) yapılarıyla güçlendirilmesi ile imal edilmişlerdir.

Atlama yatakları ısıya dayanıklı çift katmanlı polyester malzemenin uygun noktalarından yapıştırılmasıyla imal edilmiş, üzerine düşen nesnenin kinetik enerjisini emerek düşüşü yavaşlatan ve hava ile çalışan kurtarma malzemeleridir.

Havalı kırıcılar basınçlı hava tüpünde bulunan havayı içerisindeki mekanizma vasıtasıyla darbe uygulayabilecek biçimde düzenleyebilen aletlerdir.

Havalı testereler basınçlı hava tüpünde bulunan havayı içerisindeki vargel mekanizması vasıtasıyla kesme işlemi yapabilecek biçimde kullanabilen aletlerdir.

Havalı yangın söndürme tabancası; basınçlı hava kullanılarak tank içerisinde bulunan suyun tabanca vasıtasıyla zerreciklere ayrılarak yangına müdahâle edilmesine olanak veren malzemelerdir.