Kriz Yönetim Süreci

Kriz yönetimi, potansiyel krizleri önleme ve savunma mekanizmalarını yerleştirme amaçlı krizleri ortadan kaldırmaya ve krizin kurumda ortaya çıkarabileceği olumsuz etkileri azaltmaya yönelik faaliyetler bütünüdür. Esas amacı kurumu kriz durumuna karşı hazırlamak olan kriz yönetimi, sadece krizin ortaya çıkmasından sonraki zaman dilimini kapsayan bir süreç değildir. Kriz yönetimi, var olan krizlere karşı tedbirler alarak bunların yok edilmesi veya etkilerinin azaltılması ile birlikte potansiyel krizlere karşı hazırlıkların ve korunmanın gerçekleştirilmesi hatta kriz sonrası öğrenme ve iyileştirme gibi faaliyetleri de kapsamaktadır.

Kriz yönetim süreci kriz sinyalinin alınması, hazırlık ve korunma, denetim altına alma, normal duruma dönüş ve öğrenme ve değerlendirme gibi beş aşamalıdır.

Kriz Öncesi Dönem

Kriz yönetim sürecinin ilk aşaması olan kriz öncesi dönem, kriz durumundan önce, sinyalle rin peyder pey ağırlaştığı evre olarak tanımlanır. Krizin ilk ipuçları bu evrede gelişim göstermekte ve bu evre kurumsal belirsizliğin en üst seviyede olduğu dönemdir. Kriz öncesinde ortaya çıkan kriz sinyalleri fark edilmez, değerlendirilmez ve yerinde tepkiler geliştirilmezse, kurumun kriz anı evresine girmesi kaçınılmazdır. Kriz öncesi dönemde yapılması gerekenler ise strateji oluşturma, erken uyarı sistemi kurmak, kriz yönetim planı oluşturmak ve kriz yönetim ekibi ve karar destek sistemlerinin kurulmasıdır.

Strateji Oluşturmak

Kriz sinyalleri alındıktan sonra planlama yapılmaz ve kriz sinyallerine uygun stratejiler oluşturulmazsa kriz an meselesidir.

Kriz gibi belirsizliğin hâkim olduğu süreçlerde strateji belirlemek kurumlar için önemli bir avantaj oluşturmaktadır.

Erken Uyarı Sistemi Kurmak

Krizi fark etme yöntemleri ise çevre analizi yapmak ve erken uyarı sistemleri kurmaktır. Başarılı birçok kurum, bu konuda yetkin kişilerden oluşan bir kurul ya da bölüm kurmuşlardır.

Her ne kadar krizler önceden fark edilip önlemler alınsa dahi krizlerden kurtulma olanağı olmayab ilir. Bu gibi durumlarda yine kriz yönetim ekibinin yapması gereken en önemli şey krizin gidişatını sürekli izlemek ve gereken önlemleri almaktır. Kriz öncesinde sinyalleri almak, düzgün bir şekilde okumak, yorumlamak ve değerlendirmek işlevinden yoksun olan kurumlar krizlere etkin bir şekilde cevap veremezler.

Kriz Yönetim Planı Oluşturmak

Kurumun varlığını tehdit edebilecek durumlarla ilgili kriz sinyallerinin ortaya çıkması nedeniyle yöneticilerin sinyalleri zamanında fark etmesi ve çözüme yönelik olarak ilgili yerlere iletmesi büyük önem taşımaktadır. Kurumlar, krize karşı planlama yaparken krizden fazla etkilenmemeleri ya da beklenmeden krize yakalanmaları durumunda krizden en kolay yolla kurtulabilecekleri şekilde hareket geçmelidirler.

Kriz Yönetim Ekibi ve Karar Destek Sistemlerinin Kurulması

Krizlerin en az zarar veya başarıyla sonuçlanabilmesi için insan kaynağı etkili bir biçimde ve seçilmeli ve kullanılmalıdır.Kriz ekibi oluşturulurken dikkat edilecek ilk nokta, krizin kontrolünü yürütebilecek yeteneğe sahip kişilerin seçilmesidir.

Kriz Anı Yönetimi

Kriz anı yönetiminde temel amaç kriz sebebi ile meydana gelmesi olası zararın sınırlandırılması ya da azaltılmasına yönelik girişimlerde bulunup krizin kurum içerisinde yayılmasını önlemektir. Kriz ile aktif bir şekilde mücadele etmek zorunda kalan kurumların belirli yolları takip etmesi gerekmektedir.

Kriz dönemlerinde kurumsal yapıyı zayıflatan ve kurumun varlığını yaşamını tehdit eden süreçler kademeli olarak ortaya çıkmaktadır. Kurumların ve yöneticilerin bu noktada yapması gereken ise değişim rüzgârına karşı duvar örmek değil, yel değirmeni yapmaktır. Kurum kriz durumuna girmişse reorganizasyon çalışmalarının yapılarak kurumun kriz durumundan çıkarılması gerekmektedir. Yapılan çalışmalar yeterli gelmediğinde köklü değişim süreçlerinin başlatılması gerekmektedir.

Kriz anı yönetim sürecinin ilk aşaması kriz tanısının saptanmasıdır. Bu aşamada krize sebebiyet veren gerçek sorunun tanımlanması özellikle krizin boyutlarının belirlenmesi açısından büyük önem arz etmektedir.

Belirlenen Önlemler ile İlgili Kararlar Almak

Karar alırken ya bireysel davranılacak ya da ekip çalışmasından yararlanılacaktır . Kriz şartlarında kararın bireysel alınması klasik bir yaklaşımdır. Günümüzde kriz ekibiyle karar alma önerilmektedir. Yönetici kriz konusunun niteliğine ve kendi tercihine göre bazı karar alma tekniklerini kullanabilir. Söz konusu karar alma teknikleri stratejik düşünme, Delphi tekniği, beyin fırtınası ve karar konferansıdır.

Kriz Sonrası Yönetimi

Kriz sonrası dönem yeniden yapılanma evresidir ve bu evrede yönetim, uyum sağlama, değişim gerçekleştirme ve yeniden yapılanma yoluyla yeni bir döneme geçmeyi arzu etmektedir. Kriz sona erdiğinde bir kurumu ayakta tutabilecek en önemli etmen ortak değerlerin varlığıdır. Kriz sonrasında kurumun yönetilmesi ,“iyileşme ve normal duruma dönüş” aşamasını ifade eder. Bu aşamada, kriz döneminin olağanüstü şartlarına göre oluşturulmuş olan kurum yapısı normal çalışma düzenine döndürülür. Kriz yönetim sürecinin son aşaması olan “öğrenme ve değerlendirme” aşamasında ise yaşanan krizde alınan karar ve önlemler incelenerek gelecekte oluşabilecek krizlere hazırlık yapılır. Kriz sonrası süreçte yapılabilecek başlıca kriz yönetim çalışmaları ise şu şekildedir:

• Kriz sonrası durum analizinin yapılması,
• Yeniden yapılanma çalışmaları,
• Kriz sonrası rehabilitasyon çalışmalarıdır.