Vilfredo Pareto (1848-1923)

Pareto'nun Sosyoloji Görüşü ve Etkilendiği Fikir Akımları

Toplumu bir sistem olarak ele alan Vilfredo Pareto, sosyolojinin görevi olaylar arasındaki karşılıklı bağlılıkları açıklamaktır.

Pareto için sosyolojinin amacı insanlara davranışlarının mantıklı olmayan davranışlar olduğunu göstermektir.

Pareto’ya göre bilim, mantıksal-deneyseldir.

Newtoncu bilim anlayışı, faydacılık, pozitivizm, tarihselcilik ve İtalyan düşünce geleneği etkilendiği fikir akımlarıdır.

Auguste Comte, Adam Smith, Herbert Spencer, Niccolò Machiavelli Karl Marx ve Georges Sorel etkilendiği düşünürlerdir.

Pareto’ya göre bilim, mantıksal-deneyse olmalıdır. Bu tür bilimin amacı da olgular arasındaki düzenli ilişkileri keşfetmektir.

Pareto'nun Eylem Kuramı

Pareto eylem kuramında mantıksal ve mantıksal olmayan eylem türlerinden bahseder.

Çoğu insan eyleminin rasyonel olmadığını ve mantıktan ziyade duygular tarafından yönlendirildiğini savunur.

İnsanların mantıksal olmayan eylemler içinde olmalarına rağmen bu eylemleri meşrulaştırmaça çalışırlar.

Mantıksal olmayan eylemler araç ve amaçların nesnel ve öznel olarak birbirine bağlı olmadığı eylemlerdir.

Pareto'ya göre insanlar mantıksal olmayan güdülerin etkisi altında hareket ederler.

Fikirler ve eylemler duyguların ampirik tezahürleridir.

Tortu ve Türevler

Tortular temel insan duygularının ampirik göstergeleridir.

İnsan eylemleri tortuların görünüşleridir.

Pareto altı farklı tortu türünden bahseder.

Türevler insanların mantıksal olmayan eylemlerini meşrulaştırma çabalarının ürünleridir.

Türevler, insanların davranışlarını gerçekleştirirken meşrulaştırma adına sahip oldukları tercih veya seçeneklerdir.

Seçkinlerin Dolaşımı

Pareto belli aralıklar dışında insanların her zaman bir seçkin azınlık tarafından yönetildiklerini iddia eder.

Seçkin kelimesini en güçlü, en enerjik ve kötülük kadar iyiliğe de yeteneği olan anlamında kullanır.

İnsanlık tarihi seçkinlerin durmadan devam eden yer değiştirme tarihidir

Tarih aristokrasilerin mezarlığıdır.

Pareto toplumda iki temel tabakalaşma olduğundan bahseder.

Aslanlar ve tilkiler yönetici seçkinlerin iki temel tipidir.

Aslanlar güç kullanarak yönetirler. Tilkiler ise kurnazlık veya manipülasyon yaparak yönetirler.

Seçkinlerin dolaşımı, aslanların yerini tilkilerin veya aksine tilkilerin yerini aslanların almasıyla gerçekleşir.

Bireylerin konumları ile yetenekleri arasında her zaman uyum olmadığına inanan Pareto, her seçkin grubun içinde seçkin olmayan bireyleri barındırdığını savunur.

Seçkinler düşerken daha yumuşak, ılımlı ve kendi gücünü kullanmaya daha az eğilimli olurken yeni seçkinler güç ve enerji doludur.

Aslanlar güçlü bir iradeye sahip olmalarının yanı sıra muhafazakârdır. Geleneklere bağlı kalmayı tercih ederler ve güç kullanma konusunda isteklidirler. Buna karşın tilkiler, hilekârdır. Güç kullanmamalarına rağmen aldatma ve gizli pazarlıklarla yönetirler.

Yönetici seçkinler kendileri gibi düşünen insanları aralarına alırlar. ancak bu durum homojenleşmeye yol açar. Homojenleşme yönetici seçkinlerin canlılığını yitirmelerine neden olur.

Seçkinlerin dolaşımı süreci üç aşamada gerçekleşmektedir: krizin tırmanış döneminde olduğumuzu ispatlayan yükselen dini duyguların yoğunluğu, eski seçkinlerin düşüşü ve yeni bir seçkinin yükselişi.

Seçkinlerin dönüşümüyle birlikte toplumdaki baskın tortular da değişir.