ABD’de Spor Yönetimi

ABD Yönetimine Genel Bir Bakış

Birleşik Devletler, Anayasasına göre, federal, temsili, demokratik bir cumhuriyet olup 50 egemen devletin bölünmez birliğidir. Yerel, eyalet ve ulusal düzeylerde hükümet; 1- güç bu üç seviye arasında paylaşıldığı için "federal", 2- insanlar kendilerini yönettiği ve hükümeti kontrol etme arzusuna sahip olduğu için "demokratik" ve 3-insanlar seçilmiş delegeleri ücretsiz ve gizli oyla seçebildiği için içii"cumhuriyet" olma özelliklerine sahiptir.

Sporda Devletin Rolü

Amerikan federal hükümetinde spora ilişkin bir bakanlık ya da departman bulunmaz. Spora ilişkin tek 3bürokratik yapı -spor yönetimine müdahil olmamakla birlikte- Başkanın Spor, Fitness ve Beslenme Konseyi’dir (President’s Council on Sports, Fitness & Nutrition- PCSFN). 1956 yılından beri, PCSFN Amerikalıları fiziksel aktivite ve sağlıklı beslenmenin yararları konusunda eğitmede önemli bir rol oynamaktadır. Konsey, ABD Başkanı tarafından atanan ve “Sağlık ve İnsan Hizmetleri Sekreteri” aracılığıyla danışmanlık görevi gören sporcular, doktorlar, spor uzmanları ve girişimcilerden oluşur.

PCSFN, sağlık ve fiziksel uygunluk politikaları ile gençler için spor imkânları sağlamak konusunda destek ve danışmanlık rolü üstlense de ülkedeki sporun yönetiminde belli bir söz hakkı yoktur. Kısacası Amerikan spor yönetimi devletten bağımsızdır. Spor hükümet dışı kuruluşlara dayalı işlemektedir. Amerikan spor modeli, amatör sporlar, okul sporları ve üniversite sporları omuzları üzerinde elit sporun geliştiği bir model olarak görülebilir. Amerika’nın şahsına münhasır profesyonel ligleri ise üst düzey sporcuların ve büyük paraların dolaşımda olduğu bir profesyonel spor yönetimi biçimidir.

Amatör ve Gençlik Sporları Yönetimi

Amerika’da topluluklara, okullara ve yerel spor örgütlerine dayanan organize fiziksel aktiviteler “community sports” olarak kabul edilir. “Topluluk sporları” anlamında tercüme edilebilen bu kavrama karşılık olarak tabanın spor yapması temel ilkesi bir olduğundan “amatör sporlar” ya da “kitle sporu” anlayışları önerilebilir.

Amatör sporlar yetişkinler için sınıflar, ligler ve turnuvalar biçiminde yapılandırılır. Sınıflar; basitçe, bireylerin bir sporu geliştirmek üzere katıldıkları derslerdir. Ligler, sporda sürekli devamlılığı olan yarışmalardır. Bir şehrin birkaç takımın birbirlerine karşı oynaması gibi basit, ya da Ulusal Basketbol Liginde olduğu gibi karmaşık biçimlerde olabilir. Turnuvalar ise birkaç gün süren sportif karşılaşmalardır.

Okullar arası Sporun Yönetimi

Okullar arası sporlarda en erken görülen spor örgütleri 1988’de Massachusetts’te kurulan Okullar arası Futbol Birliği’dir (Interscholastic Football Association). 1904’te Georgia Eyaleti liselerarası spor birliğini kuran ilk eyalet olmuştur. Ardından çeşitli eyalet birlikleri bir araya gelerek 1923’de Eyalet Lise Sporları Birlikleri Ulusal Federasyonu (National Federation of the State High School Athletic Associations)’nu oluşturdular.

Bugün bu kuruluş, Eyalet Lise Birlikleri Ulusal Federasyonu (NFHS) adıyla liselerarası her türlü spor aktiviteleriyle, tiyatro, müzik gibi spor-dışı programları 19 binden fazla lise ve 11 milyondan fazla öğrenciye ulaştırmaktadır.

Üniversitelerarası Sporların Yönetimi

ABD’de üniversitelerarası sporu Ulusal Kolej Sporları Birliği (National Collegiate Athletic Association- Kısaca NCAA) yönetir. İlk örgütlenme olarak Başkan Theodore Roosevelt'in desteğiyle, ABD’nin dört bir yanından 13 kolej – üniversite spor lideri futbol kurallarını yeniden düzenlemek için bir araya geldi. Bu toplantılardan 62 üye kurumla ortaya çıkan örgüt resmi olarak 31 Mart 1906'da kuruldu ve 1910'da NCAA adını aldı. Bugün, NCAA'nın temel amacı “rekabeti; adil, güvenli, eşitlikçi ve sportmenlikçi bir şekilde yönetmektir”. NCAA, Amerika Birleşik Devletleri'ndeki 1000'den fazla kolej ve üniversitede üniversitelerarası sporlar için ana düzenleyici ve uygulayıcı çatı örgüttür. Her yıl NCAA’nın 3 farklı liginde, 90 şampiyonada, 24 farklı spor dalında yarışması için 57binden fazla sporcu gönderen 19.886 takım ve yaklaşık yarım milyon üniversite sporcusu ile örgüt ABD’nin en geniş organize sporlar topluluğunu oluşturmaktadır.

Profesyonel Sporun Yönetimi

ABD’de profesyonel sporlar seyirciler için önemli bir eğlence ve zevk sağlar. Bu, sporda ticari kaygıları da beraberinde getirir. Bu nedenle profesyonel spor endüstrisini oluşturan üç ilkeye “İşgücü, yönetim ve yönetişim” olan talepler karmaşık, çeşitli ve sürekli değişkendir.Amerikan sporunu, gerek popüler kültüre verdiği etkiler gerekse izleyicilerin milyonları bulduğu müsabakalara medya ilgisi nedeniyle, 4 büyük profesyonel lig ile özdeşleştirmek yanlış olmayacaktır. Tüm dünyanın yakından tanıdığı, hatta evlerinde televizyonlarından takip ettiği bu dört büyük lig şunlardır: Ulusal Basketbol Birliği (National Basketball Association- NBA), Ulusal Amerikan Futbolu Ligi (National Football League – NFL), Büyük Beyzbol Ligi (Major League Baseball- MLB) ve Ulusal Hokey Ligi (National Hockey League -NHL).

Amerikan ve Türk Spor Sistemleri Arasındaki Fark ve Benzerlikler

Amerikan spor sistemiyle Türkiye’deki spor sisteminin benzerlikleri yok denecek kadar azdır. Amatör liglerin bir kısmının spor kulüpleri aracılığıyla yürütülmesi gibi temel bir prensibin dışında fazla bir benzerlik bulunmamaktadır. Amerikan spor sistemi esasen sadece Türkiye ‘deki spor sistemi ile değil başta Avrupa ülkeleri olmak üzere dünyadaki pek çok ülkenin spor sisteminden önemli farklılıklar ile ayrılmaktadır.