Federal Almanya’da Kamu Yönetimi

Yönetim Tarihi ve Geleneği

Modern dönem öncesi Cermen kabilelerinin Roma İmparatorluğu ile savaşları ve tanışması yönetim ve hukuk kültürünün başlangıcı sayılabilir.

Rönesans ve Fransız Devrimi yönetim geleneğinde ve biçiminde büyük değişikliklere yol açmıştır.

Yönetim geleneği bürokrasi, özerklik ve federalizm kavramlarını bünyesinde barındırmaktadır.

Yönetim tarihinde federasyon, imparatorluk ve cumhuriyet rejimleri bulunmaktadır.

Kuvvetler ayrılığı ilkesi benimsenmiş, yerel yönetimler güçlendirilmiştir.

Weberyan bürokratik ilkeler doğrultusunda yönetim ve personel rejimi düzenlenmiştir.

Birinci ve İkinci Dünya Savaşları'ndan yenik ayrılmasına rağmen köklü yönetim geleneği mali ve siyasi yönden toparlanmasına yardımcı olmuştur.

Kamu Yönetiminin Örgütlenmesi

23 Mayıs 1949 tarihli Federal Almanya Anayasası (Grundgesetz) Almanya’nın yasal ve siyasal sistemlerinin temelini belirlemektedir.

Devlet otoritesi Federal Devlet (Bund) ve Eyaletler (L ӓnder) olarak ayrılmış, Eyaletler kendi egemen devlet otoritesi ile birlikte Federasyon’un parçasıdırlar.

Federal devlet, eyalet yönetimleri ve yerel yönetimler tamamen ayrı tüzel kişiliklerdir.

Dolaylı kamu yönetimi olarak tanımlanan ve kamu tüzel kişiliği olan bazı özerk birimler bulunmaktadır.

Anayasa ve Eyalet anayasasında aksi olmadıkça, devlet yönetiminin genel örgüt yapısı, yönetsel birim oluşturma ve sorumlulukların yönetsel birimlere dağıtımı yasama süreciyle olmaktadır.

Alman yönetsel federalizmi ve devlet yapısı sebebiyle federal yönetimin büyüklüğü göreceli olarak küçük, ancak bununla birlikte ileri düzeyde uzmanlaşmış ve parçalanmış bir yapıya sahiptir.

Federal yönetimde Şansölye liderliği üzerinden şekillenen bir hükümet yapısı ve işleyişi olduğu için Şansölyelik Ofisi ( Bundeskanzleramt ) federal yönetimde temel politika belirleyici, planlayıcı ve koordine edici birimdir.

Şansölyelik Ofisi federal yönetimden, Anayasa Koruma Kurumu’ndan, Askeri İstihbarat Teşkilatı’ndan ve Federal İstihbarat Servisi’nden sorumludur.

Federal Bakanlıklar bürokratik örgütlerdir ve Şansölye tarafından belirlenen ve Cumhurbaşkanı tarafından atanan bir Federal Bakan tarafından yönetilirler.

Federal Almanya’da her eyaletin ayrı bir tüzel kişiliği vardır ve yasama, yürütme ve yargı organları ile bir devlet olarak çalışır. Eyalet yönetim örgütlenmesinin en düzeyinde Eyalet Meclisi ( Landtag ), Eyalet Hükümeti, Eyalet Mahkemeleri vardır

Federal yönetimdeki Şansölyenin görev, yetki ve sorumluluğuna benzer şekilde Eyalet Başbakanı diğer bakanlıkları koordine etmketedir.

Eyalet bakanlıklarının yanında Yüksek Eyalet Kurumları vardır. Bu kurumlar bakanlıklara bağlı çalışırlar ve uzmanlık gerektiren sektörlerde kamu hizmeti üretirler.

Federal Almanya’da büyük topraklı eyaletler, küçük topraklı eyaletler ve kent eyaletler olmak üzere üç çeşit eyalet vardır.

Devletin ve yönetimin önemli parçaları olan “belediyeler” ve diğer yerel yönetim birimleri “yerel özerklik” ilkesine göre hareket ederler

Almanya’da üç tür yerel yönetim birliği bulunmaktadır: Alman Belediyeler Birliği, Alman Kentler Birliği ve Alman İller/İlçeler Birliği.

Güçlü belediye başkanı yönünde değişim olmakla birlikte yerel yönetimlerin temel temsil ve karar organı meclislerdir.

Siyasal Sistem ve Örgütlenme Biçimi

Federal Almanya anayasal olarak demokratik, federal, sosyal bir hukuk devletidir. “Kuvvetler Ayrılığı” ilkesi, yürütme gücünü devletin bu konuya özgü organlarına bırakmıştır ve kanunla sınırlamıştır.

Hükümeti denetlemek ve yönlendirmek amacıyla siyasi kararları almak da seçilmiş meclise bırakılmıştır.

Alman Genel Yönetim Kanunu, karar alma sürecinde gerekli olan yasaları ve kamu yönetiminin üzerine oturduğu ilkeleri kapsamaktadır.

Kıta Avrupası ve Almanya’daki klasik yönetimin karakteri “hukuka uygunluk” olarak tanımlanabilir.

Almanya’da birçok düzeyde yönetsel yargı vardır; yönetim nicel ve nitel açıdan idare kontrol altındadır.

Almanya’da federal devletin yasama organı Federal Meclis ( Bundestag ) ve Eyaletler Meclisi ( Bundesrat ) olmak üzere iki kamaradan oluşur ve birbirini tamamlayan bu meclislerin oluşumu, yetkileri, görevleri ve çalışma usulleri farklıdır.

Federal Almanya Cumhuriyeti’nin yürütme organını Cumhurbaşkanı ve Şansölyenin başında bulunduğu Bakanlar Kurulu oluşturur.

Cumhurbaşkanı ( Bundespräsident ), parlamenter sisteme özgü devlet başkanı yetki ve görevlerini yerine getiren sembolik bir konum sahiptir. Şansölye ( Bundeskanzler ), yürütmenin gerçek sorumlusu, politikaların belirleyicisi ve hükümete liderlik eden siyasi aktördür. Yürütme gücü Şansölye, Bakanlar Kurulu ve bakanlıklar arasında dağıtılmıştır.

Federal Almanya’da özel hukuk ve kamu hukuku ayrımı vardır.

Federal Anayasa Mahkemesi, Federal Yargıtay, Federal İdare Mahkemesi/Danıştay, Federal Sayıştay, Federal İş Mahkemesi ve Federal Sosyal Mehkeme yüksek mahkemelerdir

Kamu Yönetimi Reformları

Federal Almanya’da kamu yönetimi reformunu birleşmeden önceki dönem (1950 -1989) ve birleşmeden sonraki dönem (1990 -) olarak ikiye ayırmak mümkündür.

1980’li yıllarda, neo -liberal iktidar dalgasının etkisiyle kamu işlevlerinin kısıldığı politikalar izlenmiştir.

Kamu Personeli ve Kamu Mali Yapısı birleşmenin getirdiği dalgayla genel bir yönetsel reform sürecine giren Almanya’nın 1990’lı yıllarda odaklandığı iki önemli konu olmuştur.

2000’li yıllarda yönetimin reform yapılmaya çalışılan alanlar “Küreselleşme ve AB” süreçlerini yaşayan ülkelerle benzerlik göstermektedir. bu benzerliğe göre Merkez -Yerel ilişkisi çerçevesinde yereli güçlendirici düzenlemeler, kurumsal işleyişlerin sadeleştirilmesi, tek amaçlı yapıların azaltılarak eşgüdümün sağlanması, özelleştirme vb. ortak reform politikalarıdır.

Ağırlıklı olarak inovasyon hareketleri Yeni Kamu İşletmeciliği veya Yönetimin Yeniden İnşası yaklaşımlarına dayanmıştır.

Karşılaştırmalı Kamu Yönetimi Çalışmalarında Federal Almanya'nın Önemi

Gerek Doğu Almanya ve Batı Almanya'nın birleşme süreci gerek AB ile ilgili problemler aşılırken sahip olunan esnek yapı birçok kamu yönetimi için örnek oluşturmaktadır.

Kamu yönetimi bir araç olarak düşünülürse, siyasal yapılardan çok bu aracın başarılı uygulamaları ayrıntılı olarak incelenerek Türkiye’ye var olan sorun alanlarında başarılı örnekler model olarak sunulabilir.

Federal Almanya'nın analiz edilmesi devlet ve kamu yönetimi kavramlarının yeniden tanımlandığı sürece katkı sunması açısından önemlidir.

Almanya’da karşılaştırmalı kamu yönetimi çalışmaları açısından öne çıkan diğer önemli özellik ise federal yönetim, eyalet yönetimleri ve yerel yönetimler arasında yetki, görev ve sorumluluklarının dengeli dağılımıdır. Bu kapsamda eyalet yönetimlerin egemenliği ve yerel yönetimlerin özerkliği kamu hizmetlerinin ve kamu görevlilerinin sistem içerisindeki dağılımını belirlemiştir. Kamu hizmetlerinin örgütlenmesi ve sunumu daha çok eyalet yönetimleri ve yerel yönetimlere bırakılmışken, ülke düzeyinde temel politikaların belirlenmesi federal düzeyde gerçekleşmektedir. Bu sistem sayesinde çok önemli maliyetlerin yaşandığı yakın tarihlerde kamu yönetimi sistemi dönüşümü bütüncül olarak sağlayabilmiştir.

Almanya’da yönetim kültürü ve tarihsel miras ile eyaletler bazında farklı yerel yönetim model ve uygulamalarının olması karşılaştırmalı kamu yönetimi çalışmaları açısından bu ülkeyi özgün kılmaktadır. Ayrıca bu yönetsel çeşitlilik reform uygulamalarının sonuçları bağlamında da ilgi çekmektedir.