Karşılaştırmalı Araştırma

Karşılaştırma Nedir?

Temel bir mantık yürütme süreci olarak karşılaştırma, anlama ve açıklama çabamıza ışık tutan bir araçtır. Çoğu zaman farkında olmadan, kimi zaman da bilinçli olarak karşılaştırmalar yaparız. Eğer, zaman zaman “Neye kıyasla?” diye sorarak karşılaştırmalı bir sorgulama sürecine girersek, düşüncelerimiz daha netleşmiş olur. Karşılaştırma yalnızca gündelik hayatımızı ve düşünme süreçlerimizi biçimlendirmez, aynı zamanda bilimsel araştırmaların da başvurduğu araçlardan biridir.

Konu ve Hedef

Bu ünite genel olarak karşılaştırma faaliyetini, toplumsal olguların açıklanmasında kullanılan karşılaştırma yöntemini ve karşılaştırmalı araştırmaların önemini konu almaktadır. Karşılaştırma yöntemi üç soru ekseninde açıklanmaktadır: Neden karşılaştırırız? Neleri karşılaştırırız? Nasıl karşılaştırırız? Bu sorular büyük ölçüde karşılaştırmalı siyaset ve karşılaştırmalı kamu yönetimi bağlamında yanıtlanmaktadır. Bu ünitenin hedefi; sosyal bilimlerde karşılaştırma yönteminin işlevini, karşılaştırmalı araştırmalarda tipolojilerin katkısını, karşılaştırma yönteminin özelliklerini ve karşılaştırmalı araştırmanın önemini açıklamaktır.

Karşılaştırma Yöntemi

Karşılaştırma, antik çağlardan günümüze dek önemini koruyan bir yöntemdir. Birçok doğa bilim dalında karşılaştırma yöntemine başvurulur. Karşılaştırma yöntemi, yalnızca biyolojik olguların değil, kültürel -toplumsal olguların da incelenmesi ve açıklanmasında kullanılarak, olgular arasındaki benzerliklerle farklılıkları inceler ve genel sonuçlara ulaşmaya çalışır.

Sosyal bilimlerde karşılaştırma yapmak, tanımlamak ve açıklama yapmakla ilgilidir. Farklı durumları ve örnekleri incelemeye yönelmemizin sebebi; toplumla ve insanla ilgili sorulara daha iyi yanıt verebilmek, toplumsal olguları ve olayları anlayabilmek, topluma ve insana dair genel çıkarımlar yapabilmektir.

Neden Karşılaştırırız?

Karşılaştırmalı araştırmanın odağında, birimler arasındaki benzerlikler ve farklılıklar yer alır. Tek bir örneği incelemek, ancak o örnek hakkında kurallar geliştirmemize fayda sağlar, ancak iki veya daha fazla örneği tanımlayıp bağlamlarına oturtunca, temel ilkelere ilişkin açıklamalar geliştirebiliriz. Karşılaştırma yapmak sınıflandırma, sıralama ve tipoloji geliştirme olanağı sağlar. Ayrıca karşılaştırmalı araştırmalar, kavramsallaştırma ve kuram oluşturmayı güçlendirebilir. Bir araştırmacı, tarihsel olaylara ve farklı kültürel bağlamlara karşılaştırmalı olarak baktığında bakış açısını genişletir, yeni kavramlar üretebilir. Karşılaştırmalı araştırma nedensel ilişkiler için de alternatif açıklamalar sunabilir. Karşılaştırma, büyük soruları ele almak için güçlü bir yöntemdir.

Neleri Karşılaştırabiliriz?

Karşılaştırmalı araştırmanın farklı türlerini ayırt etmek için birden fazla terim kullanılmaktadır: Ülkeler arası, devletler arası, uluslararası, toplumlar arası, siyasal sistemler arası, ulus -ötesi, küresel, çok -uluslu gibi. Karşılaştırmaya nasıl yaklaşacağımıza ilişkin farklı seçenekler bulunmakla birlikte, devlet temel analiz birimidir.

Nasıl Karşılaştırırız?

Yüzeysel olarak baktığımızda kurumlar ve yönetsel süreçler her yerde aynı görünebilir; ancak yakından incelendiğimizde yönetimlerin çok farklı biçim ve türde ortaya çıktıklarını görürüz. Yalnızca yönetsel sistemin özellikleri hayli farklı olmakla kalmaz, aynı zamanda vatandaşların yönetime bakışı da farklıdır. Vatandaşların karşılaştıkları sorunlar da bir örnekten diğerine farklılık gösterebilir. Farklılıkları açıklayıcı faktörlerin çoğu tarihe dayanır. Nereden geldiğini ve nasıl bir gelişim gösterdiğini bilmeden bir ülkenin yönetimini tam olarak anlayamayız. Yönetim yapısında, bürokratik geleneklerinde, refahın kaynağı ve dağılımında, toplumdaki çatışmalarda gördüklerimizin çoğu tarihi koşullar üzerinde yükselmektedir. Öyleyse, bugünü anlamak için geçmişi gözden geçirmek zorunludur.

Ülkeler siyasal sistemleri ve yönetim düzenleri bakımından karşılaştırılırken, ekonomik ve toplumsal özelliklerinin de dikkate alınması gerekir. Bu özellikler, yönetimin toplumun refah ve mutluluğunu sağlamak konusundaki başarısı veya başarısızlığı bağlamında bize çok şey söyler: Nüfus dinamikleri, yaşam kalitesi, üretim, gelir dağılımı, işgücü, işsizlik oranı, kamu bütçesi, dış borçlar, vb. Karşılaştırma yaparken toplumların kültürel özellikleri de görüş alanında olmalıdır.

Toplumsal olguları anlamak ve açıklamak için karşılaştırma yöntemine başvurduğumuzda ya zaman boyutu ya da mekân boyutu sabit tutulmalıdır.

Karşılaştırmalı araştırma, karşılaştırmalı olmayan araştırmadan daha zor, daha maliyetli ve daha zaman alıcıdır. Karşılaştırma, niteliksel, niceliksel ve tarihsel araştırma yöntemleriyle yürütülebilir.

Karşılaştırmanın Önemi

Ülkeleri, kendi başlarına bir bütün olarak ele alıp, inceleyebiliriz ve yönetim sistemleri ile siyasal düzenlerine ilişkin pek çok bilgi edinebiliriz. Ancak, karşılaştırmanın sağladığı bağlam olmaksızın onları tam olarak asla anlayamayız Ülkeleri karşılaştırmanın amacı, aralarında karşılaştırma yapmak suretiyle, farklı toplumlarda siyasetin ve yönetimin nasıl çalıştığını daha iyi anlamaktır. Karşılaştırmalı Siyaset ve Yönetim Sistemleri (2020: 36 -44) başlıklı kitabında John McCormick karşılaştırmalı araştırmanın önemini şu sözlerle anlatır: “Yönetim ve siyaseti, kendi ülkemizin özellikleri üzerinden tanımlamak kolay ve caziptir, ancak başka sistemlerle mukayese yapmadığımız sürece kendi sistemimizin nasıl çalıştığını veya performansının nasıl olduğunu gerçekte asla bilemeyiz.” Yazar, karşılaştırmalı çalışmaların önemini altı başlık altında açıklar: Kendimizi tanımak, ötekileri anlamak, açıklama yapmak, ilkeler/modeller geliştirmek, seçeneklerimizi çoğaltmak, küresel sistemi anlamak.