Kalkınma Ajansları

Türkiye’de Kalkınma Ajansları, 25.1.2006 tarih ve 5449 sayılı “Kalkınma Ajanslarının Kuruluşu, Koordinasyonu ve Görevleri Hakkında Kanun”un yürürlüğe girmesiyle kurulmuştur. Kanunun adı 2/7/2018 tarihli ve 703 sayılı KHK’nin 75 inci maddesi ile “Kalkınma Ajanslarının Hizmetlerine İlişkin Kanun” şekilde değiştirilmiştir. 15/7/2018 tarihinde 30479 sayılı Resmî Gazete'de yayımlanan “Bakanlıklara Bağlı, İlgili, İlişkili Kurum ve Kuruluşlar ile Diğer Kurum ve Kuruluşların Teşkilatı Hakkında Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi” ile Kalkınma Ajansları Cumhurbaşkanlığı Hükûmet Sistemi ile uyumlaştırılmıştır.

Düzey 2 kavramı sağlıklı bölgesel analizlerin yapılabilmesi için geliştirilmiş istatistiki bir sınıflamayı ifade etmektedir. Bu düzenleme Avrupa Birliği istatistiki sınıflandırma birimleri ile uyumludur. Bu düzenlemeye uyumlu şekilde Türkiye 12 Düzey 1 Bölgesi ve 26 Düzey 2 Bölgesi'ne ayrılmıştır. Kalkınma Ajansları da Düzey 2 Bölge sınıflaması dikkate alınarak Türkiye genelinde 26 bölgede kurulmuştur.

Kalkınma Ajanslarının kuruluşu 4 sayılı Cumhurbaşkanlığı Kararnamesinin 186. maddesinde düzenlenmiştir. Bu maddeye göre Ajanslar, bölgeler esas alınarak Cumhurbaşkanı kararı ile kurulur. Ajans merkezinin bulunacağı il, Cumhurbaşkanı kararında belirtilir. Kalkınma Ajanslarının kurulacağı bölgelerin yeniden düzenlenmesi ve kurulmuş olan ajansın kaldırılması konularında Cumhurbaşkanı yetkilidir. Ajanslar, tüzel kişiliğe sahiptir.

Kalkınma Ajanslarının Ulusal düzeyde koordinasyonu ile ilgili hükümler 4 sayılı Cumhurbaşkanlığı Kararnamesinin 187. maddesinde sıralanmıştır. Buna göre Ajansların ulusal düzeyde koordinasyonundan Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı sorumludur.

Kalkınma Ajanslarının teşkilat yapısı: Kalkınma Kurulu, Yönetim Kurulu, Genel Sekreterlik ve Yatırım Destek Ofislerinden oluşur (CBK -4, 190. madde).

Kalkınma kurulu, bölgesel gelişme hedefine yönelik olarak bölgedeki kamu kurum ve kuruluşları, özel kesim, sivil toplum kuruluşları, üniversiteler ve yerel yönetimler arasında iş birliğini geliştirmek ve ajansı yönlendirmek üzere kurulurlar.

Yönetim kurulu, ajansın karar organıdır. Yönetim kurulu, tek ilden oluşan bölgelerde vali, büyükşehir belediye başkanı, il genel meclisi başkanı, sanayi odası başkanı, ticaret odası başkanı ile kalkınma kurulu tarafından özel kesim ve/veya sivil toplum kuruluşlarından seçilecek üç temsilciden oluşur.

Genel sekreterlik ajansın icra organıdır. Genel sekreterliğin ve yatırım destek ofislerinin en üst amiri genel sekreterdir. Genel sekreter yönetim kuruluna karşı sorumludur (CBK -4, 195. Madde).

Yatırım destek ofisleri iş mevzuatı çerçevesinde istihdam edilen biri koordinatör olmak üzere en çok beş uzmandan oluşur. Yatırım destek ofislerinde çalışan uzman personel sayısı, bölge ve ilin ihtiyaçlarına cevap veremez hale geldiği takdirde bu sayı, yönetim kurulu kararı ve Sanayi ve Teknoloji Bakanlığının onayı ile artırılabilir.

Kalkınma Ajansı hizmetleri 375 sayılı Kanun Hükmünde Kararname'nin ek 28 inci maddesine göre iş mevzuatı çerçevesinde istihdam edilen uzman personel ve destek personeli eliyle yürütülür. Ayrıca, ajanslarda iç denetim yapmak üzere bir iç denetçi istihdam edilir. Sekreterlik, halkla ilişkiler, arşiv, idari, mali ve personelle ilgili işlemler gibi işleri yürütecek olan destek personelinin sayısı, ajans toplam personel sayısının yüzde yirmisini geçemez.

Kalkınma Ajanslarının Bütçesi ulusal ve bölgesel düzeyde plân ve programlara, Cumhurbaşkanlığınca belirlenen ödenek tavanına ve yıllık çalışma programına göre hazırlanır. Ajansın bütçe yılı içindeki gelir ve gider tahminlerini gösterir. Bütçe yılı takvim yılıdır. Bütçe dışı harcama yapılamaz (CBK -4, 204. Madde).