Belgesel Film Kameramanlığı

Sinema, belgesel filmlerin ortaya çıkışı ile tarih sahnesinde yer almıştır. Bu anlamda kameramanlık mesleği de aslında ilk olarak belgesel kameramanlığı olarak var olur.

Belgesel Filmin Varoluş Hikâyesi

Sinemanın ortaya çıkışı bazı bilim insanlarının fotoğrafı belge üretmek amaçlı kullanmaları ile yakından alakalıdır. Bu bilim insanları hareketli görüntüye geçiş sürecinde sinemanın icadının gelişimine önemli katkılar sağlamışlardır. Edison ve Louis Lumiere ise sinemanın icadında en büyük girişimin sahipleri olarak görülebilir. Louis Lumiere'in dış çekimleri çoğunlukla belgesel niteliği taşır ve bu yüzden sembolik olarak Louis Lumiere ilk belgesel kameramanı olarak da nitelendirilebilir. İlk örneklerden sonra özellikle propaganda amaçlı üretilen belgesel filmler ve keşif filmlerinin popüler olduğu bilinmektedir. Tarihî sürecinde belgeselin gerek siyasal gerekse teknolojik gelişmelere bağlı olarak değiştiği bilinmektedir.

Belgesel ve Gerçeklik

Belgesel filmler kurmaca filmlerden farklı olarak oyun ve oyuncular içermemektedir. Lakin bu onların gerçeği doğrudan yansıttığı gibi hatalı bir izlenim yaratmaktadır. Tüm belgesel filmler filmi üreten kişilerin bakış açıları doğrultusunda üretilen kurgusal gerçekliklerdir. Bir kurmaca olmasalar bile bu sebeple belgesel doğruyu söyler demek yanlış olacaktır.

Belgesel Filmlerde Türler

Belgesel filmler tarihî süreçte toplumsal, siyasal ve teknolojik gelişmeler ekseninde farklı türlerle izleyenin karşısına çıkmaktadır. Bu türlerden bir kısmı günümüzde artık kullanılmamakla birlikte televizyonların belgesel yayınları ile yeni türler ve melez türler de ortaya çıkmıştır. Günümüzde ise en temel düzeyde belgeselleri kültür, doğa ve melez belgeseller olarak kategorize edebiliriz.

Belgesel türlerinin hemen hepsinde kameramanların sıkça karşılaşacakları röportaj veya sözlü görüşmeler ile ilgili aşağıdaki genel bilgilere dikkat etmek gerekmektedir:

Röportajlarda aydınlatma için uygun ekipman hazırlanmalıdır. Yaratılmak istenen dramatik etkiye göre birden fazla ışık kaynağı gerekebilir.

Çevredeki dış sesler göz önünde bulundurularak mutlaka dar açılı mikrofonlar veya yaka mikrofonları ile diğer ses kayıt ekipmanı ayarlanmalıdır. Kayıt esnasında kameraman sesi kontrol etmelidir.

Çerçeveleme röportajlar için en önemli unsurdur. Özellikle konuşan kişinin duygusunun aktarılması gereken çekimlerde baş, omuz veya göğüs ölçekleri tercih edilmelidir. Bilhassa görüntü yönetmeni yoksa ve kameraman görüntüden sorumlu tek kişi ise bu konuya çok dikkat edilmelidir.

Alan derinliklerinin azaltılması röportajlarda etkili görüntüler yakalanmasına olanak tanır. Bunun için tercih edilecek lenslerin açılarına ve diyafram aralıklarına dikkat edilmelidir.

Belgesel Filmlerde Kameramanın Konumu

Belgesel filmler özellikle sinemada kurmaca filmlerin ezici hâkimiyeti ile rekabet etmekte zorlanmaktadır. Bu nedenle çoğunlukla bütçe sorunları yaşayan yapımlar için kurmaca filmlerde olduğu gibi geniş kadrolarla çalışmak mümkün olmamaktadır. Bu sebeple kameramanın konumu kurmaca filmlere kıyasla belgesellerde farklıdır. Kameraman belgesel filmlerde en kilit personel olarak belirir ve belgeselin üreteceği gerçekliği oluşturan en önemli kişi konumundadır.

Belgesel Çekimlerinde Kullanılan Kameralar

Günümüzde bütçelerine göre belgesel filmlerde sırasıyla 35 mm sensörlü dijital kameralar, büyük sensörlü kameralar, DSLR fotoğraf makineleri ve amatör el kameraları kullanabilmektedir.