Kamera Çekiminde Kompozisyon Teknikleri

Görüntü düzenlemesi olarak da adlandırılan kompozisyon temelde seçmeyle alakalıdır. Kameradan bakarken görüntü çerçevesinin içine nelerin girmesi gerektiği önem sırasına göre düzenlenir. Kompozisyon yardımıyla izleyicide oluşturulan etkiler söz konusudur. Bazı görüntüler bizi duygulandırırken bazıları belli bir noktaya ilgimizi çeker. Kompozisyon, kameramanın sanatsal zevkini, duygusal bilincini, kişisel olarak beğendiklerini ve beğenmediklerini, deneyimini kapsamaktadır ve kompozisyonda katı kurallar geçerli değildir.

Kamera Yüksekliği ve Açılarının Dramatik Kullanımı

Filmde kurulan sahnenin duygusal kurgusu içinde kameranın yüksekliğinin özel anlamları vardır. Kamera yüksekliği, ışık, renk ve filmin diğer dramatik teknikleri gibi, filmde işlenen konunun dramatik ve psikolojik etkilerinin ortaya çıkmasını sağlar.

Göz seviyesi (normal açı): Göz hizası açısı, ortalama yükseklikteki bir izleyicinin göz düzeyinden kameranın çekim yapmasıdır. Dramatik etkinin en az olduğu, biçimsel bozulmanın en aza indirgendiği açıdır.

Üst açı: Göz seviyesinin üstünden yapılan çekimlere üst açı denir. Üst açının en üst seviyesine ya da sahneye tam tepeden bakan görüntüsüne ise kuş bakışı açısı adı verilir. Kamera, yükseğe çıktıkça çektiği nesneyi ya da kişiyi daha küçük ve baskılanmış bir biçimde görür.

Alt açı: Göz seviyesinin altından yapılan çekimlere alt açı denir. Alt açının en alt seviyesine ya da sahneye tam alttan bakan görüntüsüne ise solucan bakışı adı verilir. Üst açının tersine alt açı, bir yüceltme efektidir, çekilen kişinin gücünü ve büyüklüğünü vurgular.

Eğik (çarpık açı): Eğik açı, kameranın dikey ekseni ile görüntüsü çekilen objenin dikey ekseninin çakışmayıp bir açı meydana getirdikleri çekim türüdür. İzleyicide daha çok korku ve heyecan duyguları uyandırır.

Ekran Yönü ya da Aks Çizgisi

Ekran yönü, çekimlerin kompozisyon düzenlemesinde kullanılan ve bir oyuncunun ya da nesnenin kamera konumuna göre hareket ettiği yönü anlatan bir terimdir. Düzenlemenin temel kurallarından biri, hareketin yönünün bir çekimden diğerine geçerken (yön duygusunun) tutarlı olması gerekliliğidir. Tutarlı bir aks çizgisi oluşturmak ve hareket yönlerinin karışmasını önlemek için oyunculara ait 180 derecelik bir yay oluşturulmalıdır.

Aşırı Yakın Plan

Aşırı yakın çekimde ise kamera, belirli bir nesneye olabildiğince yaklaşarak netleme yapar. Aşırı bir yakın çekim izleyicinin karakterin samimi alanına girmesine izin vermek için kullanılır. Bu doğal olmayan yakın görünüm, karakterin yaşadığı duyguları yoğunlaştırır ve söz konusu karakter için sempati duymamızı ve onunla bağlantı kurmamızı sağlar.

Plan Sekans

Plan sekans, genellikle uzun sabit tek çekim veya uzun hareketli tek çekim veya bu iki hareketin (sabit/hareketli) bir karışımı ile elde edilir. Plan sekans, bir anlamda kurgunun karşıtıdır.

Derinlemesine Kompozisyon

Derinlemesine kompozisyon, çekimdeki derinliğe vurgu yapar. Kameranın konumuna göre ön planda görünenlerle, arka planda olanların çekimde derinlik algısı oluşturmasıdır. Derinlemesine sahneleme oluştururken üç şeyi unutmamak gerekir: ön plan, orta zemin ve arka plan.

Algıyı Yönlendirme

Kamera çekiminde kompozisyon tekniklerinden biri de görüntüde seyircinin bakış ve algısını yönlendirecek güçlü hatların ya da çizgilerin kullanılmasıdır. Önde gelen çizgiler herhangi bir şey olabilir; dağlar, tarlalar, köprüler vb.

Üçgen Kompozisyon

Üçgen kompozisyon, basitçe çerçeve içinde üçgen ya da üçgenler oluşturarak nesneleri, karakterleri ya da sahneyi çekmektir. Üçgen biçimi, piramidin heybetini, dengesini ve sağlamlığını çağrıştırır. Üçgenin tepesi ya da tamamı güç ve iktidar vurgusu yaparken kimi zamanda sıkışmışlık, baskı altında olma gibi durumları da anlatabilir.

İç Çerçeve

İç çerçeve ya da çerçeve içinde çerçeve çekim olarak adlandırılan bu kompozisyonda görüntü iç içe iki ya da daha fazla çerçeve içinde düzenlenir. Birinci çerçeve, film kamerası tarafından oluşturulan dış çerçevedir. Ekranda ya da sinema perdesinde gördüğümüz görüntüyü çevreleyen çerçevedir. İkinci çerçeve ise kameranın önündeki nesneler yardımıyla oluşturulan iç çerçevedir.

Katmanlar ve Çok Katmanlı Aksiyon

Çok katmanlı aksiyonda, izleyici ön plandaki aksiyonu izlerken arka planda başka bir aksiyon meydana gelmektedir. Bu teknik, hikâye akışlarını birleştirmek veya film içinde akan farklı hikâyeler arasındaki bağlantıyı göstermek için iyi bir yöntem olabilir.

Çizgiler

Çizgilerin görüntü dili içerisinde üzerinde uzlaşılmış bir takım anlamları vardır. Çekimde çizgilerin bilinçli kullanılması filmin ya da sahnenin içeriğiyle ilişkili anlamların vurgulanmasını sağlar. Seyirci, çizgilerin psikolojik ve toplumsal anlamlarını bilinçaltında filmin içeriğiyle bütünleştirir.