Yargı Harçlarının Türleri

492 sayılı Harçlar Kanunu’na bağlı (1) sayılı tarifede yazılı olan yargı harçları 4 ana başlık altında toplanmıştır. Bu harçlar; mahkeme harçları, icra ve iflas harçları, ticaret sicili harçları ve diğer yargı harçlarıdır. Ticaret sicili harçları, esas itibariyle mahkemede veya icra ve iflas dairelerinde karşımıza çıkabilecek harçlardan olmadığından, bu bölümde bu harçlara yer verilmeyecektir. Mahkeme harçları, başvurma harcı, celse harcı, karar ve ilam harcı, temyiz, istinaf ve itiraz harçları ve keşif harcından ibarettir.

Dilekçe veya tutanakla dava açma, davaya müdahale, tevdi mahallinin tayini, ihtiyati tedbir, ihtiyati haciz veya delil tespiti ile ilgili taleplerde peşin ve maktu olarak başvurma harcı alınır. Hukuk ve ticaret mahkemelerinde celse harcı, muhakeme tarafların talep ve muvafakatleri üzerine ertelenmişse taraflardan ve evvelce yapılması mümkün olan bir işlemin yapılmamış olmasından dolayı ertelenmişse ertelemeye sebebiyet veren taraftan alınır. Gereksiz davaların açılmasının ve diğer tarafın haksız yere ızrar edilmesinin önüne geçilmesi için ihdas edilmiş bir müessese olan karar ve ilam harcı mahkeme harçlarının üçüncü çeşidini oluşturmaktadır. İlk derece mahkemelerince verilmiş olan kararlara karşı yerine göre temyiz, istinaf veya itiraz yoluna başvuran kişinin bu harçları ödemesi gerekir. Mahkemelerce re’sen veya istem üzerine verilen keşif ya da tespit kararlarını yerine getirmek için alınan harca keşif harcı denir.

İcra ve iflas harçlarını, icraya başvurma harcı, peşin harç, icranın yerine getirilmesi harcı, tahsil harcı, idare harcı, merkezî takip sistemi harcı, icra takibinden vazgeçme (feragat) harcı, cezaevi harcı, iflas harçları, haciz, teslim ve satış harcı oluşturur.

İlamlı takiplerde ve ilamsız takiplerde, takip talebinde bulunan alacaklıdan alınan harca icraya başvurma harcı denilir. İlamsız icra takiplerinde, takip talebinde bulunan alacaklıdan, alacağın binde beşi oranında alınan harca peşin harç denir. İcranın yerine getirilmesi harcı, konusu para ile ölçülemeyen ilamlı icra takiplerinden maktu olarak alınan harçtır. İcra takibinin sonunda tahsil edilen paranın miktarına veya alacaklıya teslim edilen taşınır veya taşınmazın değerine göre alınan ve icra takibinin aşamasına bağlı olarak oranı değişkenlik gösteren nispi harca tahsil harcı denir. İdare harcı, haczedilen gayrimenkullerin idaresi, kira mukaveleleri düzenlenmesi ve hesap tutulması için alınan maktu bir harçtır. Merkezi Takip Sistemi ile başlatılan icra takiplerinde takibe konu alacak tutarı üzerinden yüzde 2 oranında harç alınır. Vazgeçme harcı, takibin aşamalarına göre tahakkuk edecek tahsil harcının yarısı oranında uygulanır. İcra dairelerince miktar ve kıymeti belli olan ilamlı ve ilamsız alacaklardan tahsil olunan paranın yüzde 2’si ve kıymeti muayyen olmayan ilamların icrasından tahsil harcının yarısı nispetinde nispi olarak alınır. Harçlar Kanunu, iflas harçlarını, iflasın açılmasından sonraki devre için düzenlemiş olduğundan, iflasın açılmasından önceki devrede alınması gereken harçların miktar ve oranı hakkında icra harçları ile ilgili hükümlerin uygulanması gerekir. Haciz, teslim ve satış harcı, icra ve iflas takiplerinde icra dairelerince icra ve iflas işlemlerinin daire dışında memur eliyle yerine getirildiği her bir işlem için ayrı ayrı alınan ve peşin olarak ödenmesi gereken maktu bir harçtır.

Suret harçları, muhafaza harçları, defter tutma harçları, miras işlerine ait harçlar ve vasiyetname tanzimine ait harçlar da yargı harçları olup tarifede belirtilen işlemleri yapan ilgililerden yine tarifede belirtilen miktar ve oranlarda alınmaktadır.