İlgililerin Yargılama Sürecine İlişkin Bilgi Edinme Hakkı

Bu ünitede, ilgililerin dava dosyasını incelemeleri ve bu dosyadan örnek almaları ile ilgili olarak açıklamalarda bulunulmuştur.

Dosya inceleme ve örnek alma, hukukumuz içinde çeşitli kanun ve yönetmeliklerde düzenlenmiştir. Bu düzenlemeler her yargılama kolunun kendi mevzuatında ve kendi ilkeleri çerçevesinde yapılmıştır. Bu nedenle dosya inceleme ve örnek almada farklı ilkeler söz konusudur.

Bu alandaki en temel kanun ise Avukatlık Kanunu'dur. Bu kanuna göre avukat veya stajyeri, vekâletname olmaksızın dava ve takip dosyalarını inceleyebilir. Vekâletname ibraz etmeyen avukata dosyadaki kağıt veya belgelerin örneği veya fotokopisi verilmez.

Bu alanda ayrıca Ceza Muhakemesi Kanunu ve Hukuk Muhakemeleri Kanun da hüküm içermekle birlikte en ayrıntılı düzenlemeler Bölge Adliye ve Adli Yargı İlk Derece Mahkemeleri ile Cumhuriyet Başsavcılıkları İdari ve Yazı İşleri Hizmetlerinin Yürütülmesine Dair Yönetmelik ve bunun yanında Bölge İdare ve İdare Mahkemeleri ve Vergi Mahkemelerinin İdari İşler ile Yazı İşleri Hizmetlerinin Yürütülmesi Usul ve Esaslarına İlişkin Yönetmelik’te yer almaktadır.

Soruşturma evresinde yakalanan kişinin veya şüphelinin ifadesini içeren tutanak, bilirkişi raporları, yakalanan kişinin ve şüphelinin hazır bulunmaya yetkili oldukları diğer adli işlemlere ilişkin tutanaklar hakkında kısıtlama kararı verilemeyecektir. Gizlilik kararı sulh ceza hakimi tarafından verilir.

Hukuk mahkemelerinde taraflar veya fer’î müdahil, dava dosyasını zabıt kâtibinin gözetimi altında inceleyebilir. Davaya taraf ya da fer’i müdahil olmayan, ancak davayla ilgili olan diğer kişiler de bunu ispatlamak kaydıyla başkan veya hâkimin ya da bu konuda yetkilendirdiği yazı işleri müdürünün izniyle dosyayı inceleyebilir.

Dosya inceleme ve örnek alma, sadece fiziki ortamda değil, elektronik ortamda da yapılabilmektedir. Bunu sağlamak için UYAP sistemi kurulmuştur. Ancak bu sistem, her kullanıcı için ayrı ayrı hazırlanmıştır. Bu kapsamda avukatlar, vatandaşlar ve kurumlar kendileri için kurulan sistem üzerinden gerekli diğer işlemleri yaparak sistemden yararlanabileceklerdir.

Avukatlar ve stajyerleri de vekâletname gerekmeksizin dava ve takip dosyalarını zabıt kâtibinin gözetiminde her zaman inceleyebilirler. Avukatların belge örneği alabilmeleri için vekâletnamelerinin bulunması zorunludur.

Bölge adliye mahkemelerinde sanık, mağdur, şikâyetçi, suçtan zarar gören, katılan ve davanın tarafları; avukatlar veya stajyerleri vekâletname olmaksızın , dava dosyasını yazı işleri müdürü ya da görevlendireceği bir zabıt kâtibi nezaretinde inceleyebilirler.

Bölge idare, idare ve vergi mahkemelerinde taraflar dava dosyasını zabıt kâtibinin gözetimi altında inceleyebilir. Dava ile ilgili olanlar da bunu ispatlamak kaydıyla başkan ya da görevlendirdiği üye veya yazı işleri müdürünün izniyle dosyayı inceleyebilirler. Avukatlar ve stajyerler, vekâletname olmaksızın dava dosyalarını zabıt kâtibinin gözetiminde her zaman inceleyebilirler. Avukatların belge örneği alabilmeleri için vekâletnamelerinin bulunması zorunludur . Gizli veya kişisel verileri içeren ya da ticari sır niteliğindeki belge ve tutanakların incelenmesi başkanın veyahut bu konuda görevlendirdiği üyenin açık iznine bağlıdır.