İthalat İşlemleri

Ekonomik faaliyetlerin temel amacı; insan refahını yükseltmek ve bunun için insanların tüketeceği mal ve hizmetlerin miktarını ve niteliğini geliştirmektir. Bu amaç doğrultusunda, ülkelerin uluslararası ticareti geliştirmesi de zorunlu hale gelmiştir.

Ülkelerin sahip oldukları üretim faktörleri farklı düzeydedir. Yani bir ülkede çok miktarda petrol üretilebilirken, bir başka ülkede tarım ürünleri ya da sanayi ürünleri üretilebilmektedir. Bu farklılık malların miktar, fiyat ve kalitesindeki değişikliklere yol açmaktadır. Bu sebeple ülkeler, kendilerinde fiyat ve kalite olarak farklı olan malları bir başka ülkeden alma ihtiyacı duymaktadır. Bu durum karşımıza dış ticareti çıkarmaktadır.

İthalat politikası; Türkiye’nin uluslararası taahhütleri çerçevesinde; genel olarak kalkınmayı hızlandırmayı ve bunun yanında ihracata dönük, teknoloji yoğun, katma değeri yüksek, uluslararası standartlara uygun üretim yapısını desteklemeyi; tarım ve sanayi sektörlerindeki yerli üreticilerin girdi ithalinde maliyet avantajı sağlayarak üretimlerinin artırılmasını amaçlamaktadır. Bu amaçlar doğrultusunda uluslararası piyasalardaki rekabet potansiyellerinin geliştirilmesine yardımcı olmayı; yerli üreticinin ithalatta gerçekleşebilecek haksız rekabet hallerinden korunmasını ve tüketiciyi korumayı hedeflemektedir.

Dış alım olarak da bilinen ithalat, herhangi malın veya hizmetin bir başka ülkeye girmesine denir. Daha geniş tanımıyla ithalat, bir başka ülkede üretilen ve ithalatı serbest olan malların, ithalat ve gümrük mevzuatına uygun olarak ülkedeki alıcılar tarafından satın alınması ve ithalat bedelinin ise kambiyo mevzuatına göre transfer edilmesi, ödenmesi işlemidir.

İthalat rejimi kararı; Bir ülkenin kendi mevzuat hükümlerine dayanarak ülke sınırları içine hangi malların ithal edilebileceğine dair verdiği karar olarak tanımlanabilir. Türkiye’de, 31.12.1995 tarih ve 22510 numaralı Resmi Gazete’de yayınlanan ithalat rejimi kararı şöyledir: “ Madde 5. Kamu ahlakı, kamu düzeni veya kamu güvenliği; insan, hayvan ve bitki sağlığının korunması veya sınai ve ticari mülkiyetin korunması amaçlarıyla ilgili mevzuat hükümleri çerçevesinde alınan önlemlerin kapsamı dışındaki malların ithali serbesttir. ”

İthalat türleri; Bedelsiz İthalat, Bedelli İthalat ve Geçici İthalat olmak üzere sınıflandırılabilir.

Bedelsiz ithalat; bedeli için döviz transferi yapılmaksızın yurt dışında elde edilmiş olan ve yurt içine getirilmesi mecburi de olmayan dış kazanç ve tasarruflarla satın alınan bazı şahsi ve ticari evsaftaki malın ya da eşyanın yurda ithal edilmesi işlemdir.

Bedelsiz ithalatta muafiyet; elden olmayan, istenmeden gerçekleşen sebepler olarak tanımlanan mücbir sebep halleri saklı kalmak kaydıyla, Türkiye gümrük bölgesine nakletmek üzere yabancı ülkedeki faaliyetini sona erdirmeden önce en az 12 ay süre ile teşebbüsçe fiilen kullanılmakta olan, bu nakilden sonra da aynı amaçla kullanılacak olan ve söz konusu teşebbüsün niteliği ile büyüklüğüne uygun bulunan, eşya ve malzeme ile sınırlıdır. Muafiyet hakkı sadece, Türkiye gümrük bölgesinde de benzer bir faaliyeti yürütmek amacıyla, ayrıldıkları ülkedeki faaliyetlerini kesin olarak sona erdiren müteşebbislere (girişimcilere) tanınır.

Yabancı ülkelerin bir malı veya hizmeti para ya da başka bir mal veya hizmet karşılığında satın almasıdır. Başka bir ifadeyle ithalattaki ödeme şekillerinden biri ile satın alınarak ülkenin kendi gümrük sınırlarından içeriye girmesi işlemine denir.

4458 sayılı Gümrük kanunun 128 -134. maddeleriyle düzenlenen geçici ithalat rejimi; serbest dolaşıma girmemiş eşyanın ithalat vergilerinden tamamen ya da kısmen muaf olarak ve ticaret politikası önlemlerine tabi tutulmaksızın, Türkiye Gümrük Bölgesi içinde kullanılması ve bu kullanım sırasındaki olağan yıpranma dışında, herhangi bir değişikliğe uğramaksızın yeniden ihracına olanak sağlayan hükümlerin uygulandığı rejimdir.

İthalat ülkeler arasında alıcı ve satıcıların gerçekleştirdiği bir ticaret şekli olsa bile her ülkenin kendine özgü dış ticaret mevzuatı bulunmaktadır. Başarılı bir ticaret hem alıcının hem de satıcının faydasını yükseltecektir. Bu nedenle ticarete başlamadan önce, ticaret esnasında ve ticaretin sonlandırıldığı ödeme esnasında dikkate alınması gerekli hususlar bulunmaktadır.