Uluslararası Ticarette Karşılaşılan Riskler
Uluslararası ticarette risk, ekonomik zarara yol açabilecek bir durumun ortaya çıkma ihtimalidir. İhracatçı açısından mal bedelinin ödenmeme tehlikesi, ithalatçı açısından ise bedeli ödenen malın teslim alınmama tehlikesi bu kapsamda değerlendirilir.
Ekonomik risk; uluslararası ticarette malın bedelinin tahsil edilememesini, eksik tahsil edilmesini, malın belirtilen zaman, şekil ve özelliklerde teslim alınamamasını içeren ekonomik kayıpların yaşanmasına yol açacak durumların ortaya çıkmasını ifade eder. Ekonomik risklerde büyük oranda pay sahibi firmadır. Çünkü firma yaptığı işlemlerde kendi garanti altına alabileceği tedbirler olmasına karşılık bunlardan yeterince faydalanmamıştır. Ticari riskler genelde alıcı ve satıcının hatalı ve dikkatsiz davranışları sonucunda oluşmaktadır.
Döviz kuru riski ihracatçı ve ithalatçı için de geçerli olan önemli bir risk unsurudur. Çünkü uluslararası ticaretin döviz ile yapılması kur riskini beraberinde getirmektedir.
Enflasyon fiyatlar genel seviyesindeki artıştır ve bu artış ulusal paranın değerinin düşmesine ve alım gücünün azalmasına yol açar. Dış ticaretle uğraşan işletmelerde varlıkları üzerinde olumsuz bir etkiye sahip olan enflasyondan korunmak isterler. Enflasyon oranları yüksek olduğunda yerli para yabancı para karşısında değer kaybeder ve durum ihracatçının kazancının artmasını sağlar. İthalatçı açısından ise zarara yol açar.
Dokümantasyon riski dış ticarette kullanılan işlem süreçlerinde meydana gelen hata ve eksiklikler sonucu ortaya çıkar. Doğal riskler, çevresel şartlar ve düzenlemeler ile ilgili olarak ortaya çıkmaktadır. Ülkelerin çevrenin korunmasına yönelik olarak belirledikleri standartlar, işletmelerin bu şartlara uymasını zorunlu hâle getirmekte bu ise işletme maliyetlerini artırmaktadır. Bilgi yetersizliği riskini oluşturan temel unsur alıcı veya satıcının tam bilgi sahibi olmamasıdır. Ürün, hizmet, endüstri, ülke, yerel piyasa durumu veya riskleri hakkında yeterli bilgiye sahip olmamak yapılacak işlemin riskini büyük ölçüde artıracaktır.
Kargo taşımacılığı riskleri ise en önemli ekonomik risklerdendir. Kargo taşımacılığının hızlı bir gelişim gösterdiği günümüzde ticari malın çoğu deniz yoluyla taşınmaktadır. Transit taşımacılık riskleri ihracat ve ithalat ile uğraşanlar için büyük risk unsurudur. Taşımacılık süresince gerçekleşebilecek fırtınalar, çarpışmalar, hırsızlık, sızıntı, patlama, bozulma, yangın ve deniz korsanlığı en önemli risk unsurlarındadır.
Politik risk; uluslararası ticarette ithalatçı ve ihracatçının isteği dışında hükümetlerin aldığı kararların ya da ülke mevzuatlarındaki farklılıklar sonucu ortaya çıkan ve maddi kayıplara yol açan risklerdir. Sosyal riskler ise dış ticaretin farklı ülkelerle yapılmasından kaynaklı ortaya çıkan sosyal ve kültürel değer yargılarındaki farklılıkların sonucudur.
Ticaret savaşları olarak ifade edilen uygulamada, iki veya daha fazla ülke birbirlerine karşı uyguladığı gümrük tarifelerini yükseltmesi nedeni ile ortaya çıkan anlaşmazlıkları ifade etmektedir. Özellikle son dönemde ABD Başkanı D. Trump’ın gündeme getirdiği ABD’nin ithalat yaptığı ülkelerden daha fazla gümrük vergisi alınması sorunu dünyanın gündemini giderek daha fazla meşgul etmeye başlamıştır.
Çünkü bu durum tek yanlı bir karar değildir. ABD’nin başlattığı bu uygulamaya muhatap olan ülkeler de karşılık vermiş ve böylece gümrük tarifeleri sürekli bir yükseliş içine girmiştir. Ticaret savaşlarında durum iki ülkenin ötesine de geçebilmektedir.
Ekonomi ve iş dünyasında başarı için riskleri yönetmek büyük önem taşır. Riskin yüksek olması getirinin de fazla, az olması ise getirinin de az olmasına yol açar. Bu nedenle karlılığı artırmak için risk almak gereklidir. Ancak risk alırken ilgili ön çalışmayı yapmak büyük önem taşır. Riskin nereden gelebileceğini bilmek bu noktada çok önemlidir. Bu kapsamda piyasayı, teknolojik gelişmeleri, politik ve ekonomik gelişmeleri takip etmek büyük önem taşır. Öngörü yeteneğinin gelişmiş olması, geçmiş tecrübeler, farklı gelişmelere adaptasyon riski azaltıcı unsurlardır.
Uluslararası sigortalar dış ticaretle uğraşanları çeşitli risklere karşı koruma altına alır. Bu kapsamdaki sigortalar temel olarak iki kısımdan oluşur. Bunlar, nakliye ve ihracat kredi sigortaları uluslararası ticarette beraberinde kapsamlı bir nakliye işlemini de gerekli kılmaktadır. Bu kapsamda emtia nakliyesi sigortası, kıymet nakliyesi sigortası, navlun sigortası ve sorumluluk sigortaları önemli yer tutmaktadır. Bu tür sigortalar, ihracatçının mal ithal eden alıcının ödeme gücünü kaybetmesi veya politik olaylar nedeniyle ödemenin yapılamaması hâlinde ihracatçının korunmasını sağlayan sigorta türüdür. İhracatçıyı ticari ve politik risklere karşı korumakta belli limitler dâhilinde güvenceye almaktadır.