Uluslararası Ticaret İşlemleri

Dünya ticaret tarihi açısından bakıldığında, ülkelerin belirli süreçlerden geçerek günümüz ekonomik düzenine ulaştıklarını görmekteyiz. Özellikle gelişmiş ve gelişmekte olan ekonomiler serbest piyasa koşullarını oluşturmak için çok çaba göstermişlerdir. Bu günün ekonomik şartlarına ulaşılıncaya kadar insanlığı etkileyecek bir çok olay meydana gelmiş ve uluslararası ticareti şekillendirmiştir. Ünite kapsamında uluslararası ticaretin yapılma gerekçeleri ve ülkelerin neden uluslararası ticaret yapma ihtiyacı duydukları açıklanmaya çalışılmıştır.

Bu bağlamda ülke ekonomilerinin birbirlerine bağımlı olmaları uluslararası ticaretin neden yapıldığını açıklamaktadır. Mal ve hizmet akışlarının doğal bir sonucu olarak bu bağımlılık ortaya çıkmaktadır. Uluslararası ticaretin yapılma amaçlarına yönelik bir çok düşünür tarafından da ortaya çeşitli teoriler atılmıştır.

Uluslararası Ticaret Teorileri

Uluslararası ticaret teorilerinden en bilineni mutlak üstünlükler teorisidir. Adam Smith 1776 yılında ilk yazılı iktisadın başlangıcını oluşturan klasik iktisat ekolünün en önemli temsilcisidir.

Adam Smith serbest piyasa ekonomisi ve uzmanlaşma üzerinde durmuş bunu da mutlak üstünlükler teorisi ile açıklamıştır. Yani bir ülke karşı ülkeye göre hangi mal ve hizmette üstünse onu üretmeli ve diğer mal ve hizmeti karşı ülkeye bırakmalıdır. Böylece uzmanlaştığı mal ve hizmeti karşı ülkeye satmalı, karşı ülkeden de onun uzmanlaştığı mal ve hizmetisatın almalıdır.

Bir diğer önemli teori ise karşılaştırmalı üstünlükler teorisidir. Savunucusu ise David Ricardo'dur. Ricardo aslında Smith'in teorisindeki eksiklikleri görüp önemili katkılarda bulunmuştur. Her iki mal ve hizmette de üstün olan ülke nasıl uluslararası ticaret yapacaktır sorusuna cevap vermiştir. Ulaşılan cevap ise ülke hangi mal ve hizmette karşılaştırmalı olarak üstünse, az üstün olduğu mal ve hizmetin üretimini karşı ülkeye bırakmalıdır. Böylece her iki ülke de uluslararası ticaretin faydalarından yararlanacaktır. Daha birçok teoriden bahsetmek mümkündür ve ünitenin içerisindeki teoriler konusunda değinilmiştir.

Uluslararası Ticaret Politikalarının Araçları

Uluslararası ticarete karşılıklı bağımlılığın olması ve ülkelerin kendi faydalarını düşünmeleri sebebi ile söz konusu ticareti kendi lehlerine kullanmak için çeşitli araçlara başvurmuşlardır. Bunlar gümrük vergileri, ithalat kotaları, ihracata yapılan destekler, kliring vb. araçlardır. Ülkelerin bu tip araçlara başvurma sebepleri uluslararası ticaret aracılığı ile döviz girişi sağlanarak büyüme ve kalkınma yolunda diğer ülkelere göre ilerleme sağlamaktır. Gümrük vergileri birkaç farklı şekilde karşımıza çıkabilmektedir. Bunlardan biri olan advalorem vergiler mal ve hizmetin değerinin belirli bir yüzdesi üzerinden alınmaktadır. Spesifik vergiler ise mal ve hizmetlerin birim veya ağırlık değerlerine göre alınmaktadır. Bir diğeri ise karma vergilerdir. Genellikle hammaddesi gümrük vergisine tabi olan mallara uygulanır.

Uluslararası Ticaret Politikaları ve Ödemler Bilançosu Dengesi

Uluslararası ticaret politikalarının en önemli amaçları arasında ödemeler bilançosu dengesini sağlamak bulunmaktadır. Uluslararası mal ve hizmet işlemlerinin gruplandırılarak, dış açık ve fazlanın, yani dengesizliklerin ortadan kaldırılması amaçlanmaktadır. Ödemeler bilançosu kalemleri incelenerek ekonomik yol haritası çıkarılmaktadır. Dış dengeler sağlanarak iç dengelerin de korunması önemlidir.Ödemeler bilançosu aslında özel sektör açısından yani uluslararası ticaret ile uğraşan firmalar için çok önemlidir. İhracat ve ithalat kararlarında ödemeler bilançosu raporları etkili olmaktadır. Gelecekte döviz kurunda oluşabilecek değişimleri tahmin etmek için bu raporlardan yararlanırlar. Diğer yandan ticaret yapılacak ülkelerin ödemeler bilançosu rakamları da bizler için çok önemlidir. O ülkelere yatırım yapıp yapmama kararlarının alınmasında ödemeler bilançosundan yararlanmaktayız.