Paranın Zaman Değeri

Gelecekte sağlanacak 1 TL ile bugün elimizde bulunan 1 TL arasında fark var mı? sorusuna, enflasyon etkisi olmasa (sıfır enflasyon) bile bugün elimizdeki 1 TL yatırıma dönüştürülerek değerlendirilir ve artı kazançlar elde edilebilir. Bu durum; paranın zaman değerinin olduğunu, diğer ifadeyle gelecekte elde edilecek bir paranın bugünkü değerinin daha fazla olduğunu gösterir.

Bir ekonomide enflasyon sıfır da olsa paranın zaman değeri vardır. Çünkü bugünkü 1 TL, yarınki 1 TL’den daha değerlidir. Zira zaman içinde para değerlendirilerek kazanç elde edilebilir.

Birikimli Değer Hesaplama: Bir ödemenin veya bir dizi ödemenin bileşik faiz hesabıyla sondaki değerinin belirlenmesidir.

Bir miktar para, geri verilmek şartı ile belirli bir süre kullanılırsa bu kullanım karşılığı anapara dışında verilen fazlalığa faiz denir.

Yatırımcılar açısından düşünüldüğünde faiz, yatırılan paranın getirisi olmaktadır.

Faiz tutarı anaparaya (sermayeye) eklenip elde edilen miktar, daha sonraki devre için anapara olur ve bu tutar üzerinden faiz hesaplanır.

İşletmelerde yatırım yapılır ve sonra getirisi - kazancı elde edilir. Çoğunlukla yatırımlar için gereken para çıkışları ile para girişleri birbirini desteklemez, farklı dönemlerde gerçekleşir. Yani işletmelerde para giriş ve çıkışlarının dağılımı eş anlı olmaz, farklı tarihlerde ortaya çıkar. Bu durum işletmelerde nakit yönetimini zorlaştırır.

İşletmeye gelecek 500.000 TL’yi düşünelim; parayı alan için de, ödeyen için de bugünkü değeri ile 10 ay sonraki değeri aynı olmayacaktır. Dolayısıyla bir yatırımın para giriş ve çıkışlarının karşılaştırılabilmesi için bunların zaman faktörünü göz önüne alarak aynı zaman düzeyine indirgenmelerine ihtiyaç vardır.

Farklı tarihlerde ortaya çıkan nakit akışlarının değerinin belirlenmesine, paranın zaman değeri analizi denir. Finansal yönetim kararlarının hemen tümünde, özellikle de uzun vadeli kararlarda, paranın zaman değeri analizinin, indirgenmiş nakit akımları analizinin yapılması gerekir. Paranın değerine iki açıdan bakılır. Paranın gelecek değeri ve paranın bugünkü değeri.

Anaparanın kazandığı faiz tutarının, her dönem anaparaya eklenerek yeni değer üzerinden faiz hesaplanması bileşik faizdir. Basit faiz, faize faiz yürütülmediği bir faiz türüyken, bileşik faizde elde edilen faiz, faiz kazanmaktadır. Faiz tutarı anaparaya/sermayeye eklenip, elde edilen miktar, daha sonraki devre için anapara olur ve bu tutar üzerinden tekrar faiz hesaplanır. Böylece, her dönemin sonunda sermaye bir öncekine göre artar ve elde edilecek faiz tutarı da gittikçe artış gösterir.

Kredili alışlarda borçluya belli bir vade verilir ve bu süre içinde ödemesi istenir. Bu vade verilirken, borç tutarının üstüne vade farkı eklenir. Eğer bu borç vadeden önce ödenecekse, bu kez iskonto hesabı devreye girer. Borç için bir senet imzalanmış ise, alacak senedi oluşmuş demektir. Senedin imzalandığı tarih ile ödenecek tarih arasındaki süreye vade denir.

Faizin, bileşik faizle ve bir yıldan kısa vadede hesaplanmasında kullanılan faizdir.

Bazı durumlarda faiz ödeme dönemleri (devre) yıl olmayabilir. Faiz hesaplamalarında yıllık değil de değişik dönemlerin söz konusu olması durumunda, bileşik faiz hesaplamaları için önce devre sayısı bulunur ve sonra hesaplama yapılır.

İşletmeler dönem sonunda senede bağlı alacakları ve borçlarını değerleme gününün kıymetine çevirme işlemi yaparlar ki buna muhasebede reeskont işlemi denir. Reeskont işleminde faiz oranı, T.C. Merkez Bankası iskonto oranıdır.