Risk, Getiri ve Portföy Riski

Bu ünitede portföy getirisinin ve riskinin nasıl hesaplandığı konusu ele alınmıştır.

Getiri, bir menkul varlığın belirli bir süre elde tutulmasıyla sağlanılan kazancı ifade etmektedir.

Risk ise beklenilenden farklı bir durumun ortaya çıkmasıdır.

Riskin kaynaklarını genel olarak Sistematik Risk ve Sistematik Olmayan Risk şeklinde iki gruba ayırmak mümkündür.

Sistematik risk; işletmenin kontrolü dışındaki ekonomik, sosyal ve politik sebeplerden kaynaklanan ve işletme tarafından engellenmesi mümkün olmayan risklerdir. Sistematik riskin kaynakları arasında döviz kurundaki değişmeler, faiz oranlarındaki değişmeler, enflasyon, politik ve yasal gelişmeler vb. yer almaktadır.

Sistematik olmayan risk ise İşletmeye özgü olan ve işletmeden veya bulunduğu sektörden doğan riskleri ifade eder Sistematik olmayan riskler; finans, pazarlama, yönetim, üretim gibi temel iş anlayışı ile faaliyet yaklaşımı ve stratejilerdeki değişimlerin neden olduğu risklerdir. Sistematik olmayan riskler çeşitlendirme yoluyla ortadan kaldırılabilir. Sistematik olmayan riski; finansal risk, iş riski ve yönetim riski olarak üç gruba ayırmak mümkündür.

Getiri; belirli bir dönem içinde yapılan yatırıma karşılık elde edilen geliri göstermektedir.

Yatırımcılar benzer beklenen getiri düzeyine sahip alternatifler arasından düşük riskli, benzer riske sahip yatırım alternatifleri içerisinden de yüksek getirili olan yatırımı tercih ederler. Bu durumda risk faktörü önemli bir belirleyici olarak karşımıza çıkmaktadır. Ve bir birim ilave getiri için üstlenilmesi gereken riskin bilinmesi önemli hâle gelir. Bunun istatsistiksel ölçütüne değişim katsayısı denir.

Yatırımcılar genel olarak tasarruflarını tek bir menkul kıymette değerlendirmek yerine birden çok menkul varlığa yayarlar. Bu durumda oluşan menkul kıymet cüzdanına portföy adı verilmektedir. Portföy oluşturmaktaki amaç, riski daha çok menkul kıymete yayarak azaltmaktır.

Modern Portföy Teorisi (MPT)geliştirilene kadar Geleneksel Görüş, bir portföye ne kadar fazla sayıda farklı menkul kıymet konulursa o kadar daha fazla getiri elde edilir düşüncesine dayanmaktaydı. MPT ise, portföyden elde edilecek getirinin menkul kıymet sayısının artırılarak çoğaltılabileceği görüşünü reddetmekte ve portföye konulacak varlıklar arasındaki ilişkilerin (korelasyon, kovaryans) portföyün toplam riski ve getirisini etkileyeceğini iddia etmektedir.

Modern Portföy Teorisi, menkul kıymetler arasındaki ilişkiyi istatistiki ölçülere dayanarak ölçeklendirmiştir. Herhangi bir riskli menkul kıymet ile başka bir menkul kıymet arasındaki ilişkiyi ölçen istatistiki ölçüler kovaryans ve korelasyon katsayısıdır.

Kovaryans, varlıkların getirilerinin birlikte nasıl hareket ettiğini ölçen istatistiki bir kavramdır. Kovaryansın pozitif ve negatif yönde rakamsal büyüklüğünün bir anlamı olmayıp, katsayı, portföy içerisindeki hisse senetleri arasındaki ilişkinin ne yönde olduğunu göstermektedir.

Korelasyon katsayısı, kovaryans katsayısının standartlaştırılmış bir formudur. Korelasyon katsayısının büyüklüğü "+1" ile "-1" arasında değişmektedir. Korelasyon katsayısının pozitif anlamda 1'e yakın olması hisse senetleri arasında getiri artış ve azalışlarının aynı anda olduğunun bir göstergesidir. Korelasyon katsayısının "0" olması durumu, hisse senetleri arasında herhangi bir ilişkinin olmadığı anlamına gelmektedir

Markowitz çeşitlemesi portföy getirilerini azaltmadan risleri azaltmak amacıyla, mükemmel ve pozitif korelasyondan daha düşük korelasyona sahip varlıklardan portföy oluşturmaktır.

Markowitz çeşitlemesi varlıkların birbirleri ile korelasyonlarını dikkate alarak yapılan analitik bir yöntemdir. Varlıklar arasındaki korelasyon azaldıkça portföy riski biraz daha azalabilecektir. Böylece yatırımcı bir taraftan yatırımın riskini azaltırken, diğer taraftan getirisini artırmanın yolunu arayacaktır.

Bir portföyün beklenen getirisi kendisini oluşturan menkul kıymetlerin ortalama getirilerinin ağırlıklı ortalamasıdır. Portföyün beklenen getirisi portföyü oluşturan menkul kıymetler arasındaki ilişkiden etkilenmemektedir.