İşletmelerin Büyümesi

İşletmeler şu nedenlerle büyürler: Ham madde teminindeki kolaylık, birim maliyet daha düşüktür, teknik yenilikleri izleme kapasitesi yüksektir, satış olanaklarında üstünlüklere sahiptirler, nüfuz/etki yetenekleri yüksektir.

İşletmelerin Büyüme Yöntemleri

İşletmeler iç ve dış büyüme yöntemlerini kullanırlar.

İç Büyüme: İşletmelerin kendi kaynaklarına bağlı olarak mevcut faaliyetlerin genişletilmesi şeklindeki büyümedir. İşletmeler iç büyümelerini şu şekilde gerçekleştirirler: Ekonomik büyüme, Fiziksel büyüme, sosyal büyüme, örgütsel büyüme, iç büyüme yatay ve dikey olmak üzere iki şekilde gerçekleşir.

Dış Büyüme: Dış büyüme, bir işletmenin başka bir işletmeyi satın alması veya işletmenin başka bir işletmeyle birleşmesi şeklinde olur. İşletmeler dış büyümeyi şu nedenlerle tercih ederler: Tek başına yapamayacağı işlere finansman bularak yeni projeler üretmek, kaynak yetersizliği nedeniyle daha önce cevap verilemeyen müşterilere ulaşmak, piyasaya hâkim olmak ve rekabeti kendi koşullarında yürütmek, yatay büyüme, dikey büyüme, çapraz, (Karma) büyüme, dairesel büyüme.

İşletmelerin Birleşmeleri

İşletmeler aşağıdaki yöntemleri kullanarak birleşme yoluna giderler.

Dikey Birleşme: Geriye doğru dikey birleşme, ileriye doğru dikey birleşme.

Yatay Birleşme: Birbirinin aynı malları üreten ve pazarlayan işletmelerin birleşmesidir.

Çapraz (Karma) Birleşme: Bir işletme farklı faaliyet kolundaki başka bir işletme ile birleşirse çapraz birleşme gerçekleşmiş olur.

İşletmelerin Birleşme Nedenleri: Büyüklüğün sağladığı avantajlardan yararlanma, birleşmenin iç büyümeye göre avantajlarının olması, finansal nedenler ve vergi avantajı, rekabetin azaltılması, psikolojik nedenler.

İşletmelerin Hukuksal Birleşme Şekilleri: Hukuksal ve ekonomik bağımsızlığı kaybettirmeyen birleşmeler, ekonomik ve hukuksal bağımsızlığı kaybettiren birleşmeler ve hukuki bağımsızlığı koruyan ekonomik bağımsızlığı kaybettiren birleşmeler.

Ekonomik ve Hukuksal Bağımsızlığı Kaybettirmeyen Birleşmeler: İşletmelerin tüzel kişilikleri, ekonomik ve hukuksal bağımsızlıkları korunur.

Centilmenlik Anlaşması: Karşılıklı söz vermeye dayanan, tarafların çıkarlarının karşılıklı olarak korunduğu ve tarafların veya bunlardan birinin anlaşmadan vazgeçmesi durumunda hiçbir müeyyidenin (yaptırımın) söz konusu olmadığı anlaşmadır.

Konsorsiyum: Konsorsiyumlar iki veya daha fazla işletme, sınırlı bir zamanda yapılması gereken ve büyük sermaye gerektiren faaliyetler için bir araya gelerek birleşmeleridir.

Kartel: Karteller, aynı iş kolunda faaliyet gösteren iki veya daha fazla işletmenin, birleşmesidir. Kartel türleri şunlardır: Miktar kartelleri, fiyat kartelleri, pazarlama kartelleri, pazarlama bölgesi kartelleri, satın alma kartelleri, uluslararası karteller.

Holding: Bir veya daha çok işletmenin pay senetlerinin denetimine sahip olan şirkete holding denir. Saf holding, karma holding gibi holding türleri vardır.

Ekonomik ve Hukuki Bağımsızlığı Kaybettiren Birleşmeler: İşletmelerin ekonomik ve hukuki bağımsızlıkları tamamen ortadan kalkarak işletmeler yeni bir tüzel kişilik altında faaliyette bulunurlar.

Tröst: İki veya daha fazla işletmenin ekonomik çıkarları için, hukuksal ve ekonomik bağımsızlıklarını yitirerek, sermaye ve yönetimlerini birleştirmeleri şeklinde gerçekleşen birleşmedir. Tröst türleri vardır: Ünit tröstleri, yatırım tröstleri, oy tröstleri.

Tam Birleşme: Tam birleşmeler genellikle büyük işletmelerin küçük işletmeleri satın almasıyla gerçekleşen birleşme türüdür.

Hukuki Bağımsızlığı Koruyan, Ekonomik Bağımsızlığı Kaybettiren Birleşmeler: Hukuksal bağımsızlık korunurken, ekonomik bağımsızlık ortadan kalkar.

Konsern: Konsern bir işletmeler arası birleşme şeklidir.

Korner: Kornerler, güç birliği ile sinerji oluşturmak amacıyla kurulur.

İşletme Büyüklüğü Ölçütleri

İşletme büyüklüğünü belirlemede çeşitli ölçütler kullanılır. Bunlar kantitatif veya kalitatif büyüklük ölçütleridir. İşletmelerde sayısal (Niceliksel) büyüklük ölçütleri olarak; çalışanların sayısı, belirli bir sürede çalışanlara ödenen ücret öz sermaye tutarı veya bileşimi, toplam yatırım tutarı, doğal kaynakların miktarı gibi ölçütleri sayabiliriz. Sayısal olmayan (niteliksel) ölçüler ise daha çok örgütün üretim yeteneğini belirten ölçütlerdir.