İşletmelerin Kuruluşu

İşletmelerin kuruluşunda, yüksek kâr ve kazanç sağlamanın yanı sıra kendi işinin sahibi olmak, sosyal amaçları gerçekleştirmek ya da bu anlamda saygı kazanmak, bir düşünceyi gerçekleştirerek kendini ispatlamak, miras yolu ile işletmeye sahip olmak ve başka fırsatların var olmaması gibi amaçlar etkilidir.

Bir işletmenin kuruluşuna karar verip bu kararı uygulamaya geçirmede yedi aşama vardır: Yatırım düşüncesi ya da işletme kurma fikri, ön çalışmalar, ön proje aşaması, değerlendirme ve yatırım kararı, kesin proje, projenin uygulanması ve faaliyete başlama. Öncelikle girişimci hangi alanda, konuda ve ölçekte faaliyette bulunulacağını beyninde oluşturmaya çalışır. Daha sonraki aşama ise bu düşüncenin uygulanabilir özellikte olup olmadığının ortaya konmasıdır. Buna yönelik olarak ise yatırım düşüncesinin ekonomik, teknik, finansal ve yasal açılardan uygunluğunu belirlemek amacıyla ön çalışmalar yapılması gereklidir.

Ön çalışmalardan ortaya çıkarılan ön proje, yatırım düşüncesinin somut açılardan uygulanır olup olmadığının değerlendirilmesinde kaynaktır. Ön proje olumlu olarak değerlendirilirse bir sonraki aşamaya geçilerek yatırım kararı verilecek, aksi takdirde yatırım düşüncesinden vazgeçilecektir. Yatırım kararı verilmesi durumunda ön proje daha detaylı bir şekilde ayrıntılandırılarak kesin proje ortaya çıkarılacak ve yatırımın gerçekleşmesi için gerekli işlemler başlatılacak daha sonra da faaliyete geçilecektir.

Kuruluş yeri işletmenin faaliyetlerini gerçekleştireceği yerdir. Bir başka deyişle işletmenin kuruluş yeri, faaliyetlerini gerçekleştirmesine olanak tanıyan tesislerin olduğu yer olmaktadır. Kuruluş yeri seçiminde en önemli konu, bu seçimin ekonomik amaçlara uygun bir yer olmasıdır. Başka bir anlatımla işletmenin üretim maliyetlerinin en az olduğu yer ekonomik amaçlara en uygun yerdir. İşletmenin üretim maliyetlerinin en az olduğu yer ekonomik amaçlara en uygun yerdir. Bir işletmenin en iyi kuruluş yerini seçmesinin stratejik öneminden hareketle, kuruluş yerini belirleme sürecinde bir dizi faktörün varlığından söz edilebilir. Bu faktörler; Ham madde, pazar, emek, ulaştırma, enerji ve diğer faktörler şeklindedir.

Ham madde, işletmenin nihai ürününü oluşturmakta kullanılan işlenmemiş ya da yarı işlenmiş gider kalemleridir. Bu doğrultuda ham madde olarak ifade edilen bu girdilerin temininde en avantajlı olan yer, kuruluş yeri seçiminde etkili bir faktör olmaktadır.Pazar, tüketicilerin belirli bir ihtiyacı karşılamak amacıyla satın almak istedikleri bir mal ya da hizmetin oluştuğu alanı anlatır. İşletmecilik faaliyeti, nihai ürün ya da hizmetin müşterilere satılması olgusu etrafında odaklandığı için, işletmenin faaliyet konusu olan ürün ya da hizmete ilişkin pazara yakınlık, kuruluş yerini belirlerken önemli bir etken olmaktadır. ayrıca iş gücü maliyetlerini düşürmek için işletmeler, iş gücünün bol ve ucuz olduğu yerlerde kuruluş yerlerini belirlemeye çalışmaktadır. İlaveten tarih boyunca ulaşım imkânları açısından elverişli yerleşim yerlerinin ticari faaliyet noktasında gelişmiş olması, ulaştırmanın ne ölçüde önemli bir faktör olduğunu ortaya koymaktadır. İşletmeler kuruluş yerini belirlerken bölgedeki enerji imkânlarını da dikkate almak durumundadır. Bu noktada özellikle kömür, elektrik ve su, önemli enerji kaynakları olarak işletmelerin en çok ihtiyaç duydukları kalemlerin başında gelmektedir.

İşletmeler kuruluş yeri faktörlerini dikkate alarak kuruluş yerini belirleme noktasında en uygun kararı vermeye çalışırlar. En uygun noktada kuruluş yerinin belirlenmesi, işletmelerin amaçlarına tatmin edici bir şekilde ulaşmasını sağlayıcı en önemli adımlardan biri olacaktır. Bu doğrultuda akılcılık ilkeleri olarak da ifade edilen verimlilik, ekonomiklik ve kârlılık ilkeleri, aynı zamanda en uygun kuruluş yerinin tespitinde işletmelere yol gösteren ilkeler olarak da etkili olacaktır.