İşletim Sistemlerinin İşlevleri I

İşletim Sistemlerinin İşlevleri I Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 18 Özet

İşletim sistemi, bilgisayar sisteminin kullanıcılar, işlemler ve diğer sistemler tarafından verimli ve güvenli bir şekilde kullanılabilmesi için çeşitli servisler sunar. İşletim sistemi servislerini iki ana gruba ayırmak mümkündür: kullanıcı servisleri ve kaynak paylaşım servisleri.

Kullanıcı servisleri, kullanıcıya doğrudan faydalı olan fonksiyonlar sunan servislerdir ve şu kategorilere ayrılırlar: kullanıcı arayüzü, program yönetimi, giriş-çıkış işlemleri, dosya sistemi değişiklikleri, iletişim ve hata tespiti.

Kullanıcı arayüzü, kullanıcının işletim sistemi ile etkileşime girdiği ve bilgisayar sistemine yaptırmak istediği şeyleri belirlediği arayüzdür. Temel olarak iki türü bulunmaktadır: komut satırı arayüzü ve grafiksel kullanıcı arayüzü.

İşletim sisteminin program yönetimi ile ilişkili görevleri şunlardır: programın hafızaya yüklenmesi, programın çalıştırılması, programın hayat döngüsünün yönetimi, işlem senkronizasyonu için mekanizmaların sağlanması, kilitlenmelerin yönetilmesi için mekanizmaların sağlanması.

Giriş -çıkış cihazlarının bilgisayar sistemi tarafından kontrol edilebilmesi için cihaz denetleyicileri ve cihaz sürücüleri kullanılır. Cihaz sürücüleri ve sürücülerin entegre oldukları giriş -çıkış sistem çağrıları donanım ile ilişkili pek çok detayı gizler ve programlar ile kullanıcıların giriş -çıkış cihazlarını çok daha kolay kullanabilmesini sağlar.

İşletim sistemleri bilgisayar sisteminde bulunan kayıt ortamlarını, dosya ve dizinlerden oluşan dosya sistemleri aracılığıyla yönetmektedir. İşletim sistemi, kullanıcının ve programların dosyadan okuma, dosyaya yazma, dosya/dizin oluşturma, dosya/dizin arama ve dosya/dizin silme gibi işlemleri kolayca yapabilmesini sağlamalıdır.

İşlemlerin bir işi gerçekleştirebilmeleri için birbirleri ile iletişim kurması gerekebilir. Bu işlemler aynı bilgisayar sistemi üzerinde de ayrı bilgisayar sistemleri üzerinde de olabilir. İşletim sistemlerinin aynı sistem üzerindeki veya farklı sistemler üzerindeki işlemler için işlemler arası iletişim mekanizmaları sağlaması gerekmektedir.

Bir bilgisayar sisteminde hata pek çok yerde olabilir ve pek çok nedenden kaynaklanabilir. Örneğin hata bir uygulama yazılımında, işlemcide, hafıza donanımda ya da herhangi bir giriş -çıkış cihazında gerçekleşebilir. Bilgisayar sisteminin kullanılabilir kalması için, işletim sisteminin devamlı olarak olası hataları kontrol etmesi ve hata oluştuğunda gerekli müdahaleyi yaparak sistemin normal şekilde çalışmaya devam etmesini sağlamalıdır.

Kaynak paylaşım servisleri, bilgisayar sistemi kaynaklarının işlemler arasında paylaşımını ve bilgisayarın etkili bir şekilde kullanımını sağlayan, bu şekilde kullanıcıya dolaylı yoldan faydalı olan servislerdir. Bu servisler kaynak paylaştırma, kayıt tutma, koruma ve güvenliktir.

Sistem servisleri işletim sistemleri tarafından fonksiyonlar şeklinde gerçekleştirilirler ve bu fonksiyonlara sistem çağrıları denir. Sistem çağrıları, işletim sistemi tarafından sunulan servisler için programlama arayüzüdür ve genellikle üst seviye programlama dillerinde (C veya C++) yazılır.

Sistem programları, işletim sistemi ile birlikte gelen temel programlardır. Sistem programları program geliştirmek ve çalıştırmak için rahat bir ortam sağlar. Şu gruplara ayrılırlar: dosya sistemi değişiklikleri, bilgi sağlama, programlama dili desteği, program yükleme /çalıştırma ve iletişim. Dikkat edilecek olursa sistem programı grupları ile sistem çağrıları tipleri büyük oranda örtüşmektedir. Bunun nedeni kullanıcıların ihtiyaç duyacağı pek çok programın sistem çağrılarını kullanan sistem programları olarak gerçekleştirilmiş olmasıdır.