Linux İşletim Sistemi – Ubuntu-II

Bu ünite kapsamında:

Linux işletim sistemi ile komut satırı arayüzü üzerinden etkileşim hakkında bilgi verilmiştir. Komut satırı arayüzü, terminal (uçbirim) veya konsol olarak da adlandırılan düzyazı tabanlı (metinsel) bir etkileşim ortamını ifade eder. Grafiksel kullanıcı arayüzüne sahip bir kullanıcı herhangi bir dosyayı/klasörü bir dosya yöneticisi aracılığıyla ve sürükle-bırak yöntemiyle bir yerden başka bir yere kopyalayabilir. Aynı işlemin komut satırı arayüzünde gerçekleşmesi ise ancak ve ancak ilgili komutun terminal üzerinde çalıştırılması ile mümkündür.

Ubuntu işletim sistemi üzerinde terminal penceresine erişim yöntemlerine değinilmiştir. Ubuntu’nun GNOME masaüstü ortamında bir terminal penceresi 3 farklı şekilde açılabilir: (1) Masaüstü sağ tıklanır ve sonrasında "Uçbirim Aç" ("Open Terminal") seçeneği sol tıklanır. (2) Masaüstü ekranının sol alt köşesinde yer alan "Uygulamaları Göster" ("Show Applications") butonu tıklanır. Açılan yeni penceredeki "Aramak için yaz…" ("Type to search…") metin kutucuğuna "terminal" yazılır ve metin kutucuğunun hemen altında listelenen "Uçbirim" ("Terminal") butonu tıklanır. (3) Ctrl-Alt+T tuş kombinasyonu kullanılır. (Ctrl ve Alt tuşlarına basılı iken T tuşu tıklanır.)

Ön tanımlı komut satırı formatı ve bileşenleri incelenmiştir.

Kabuk kavramından, farklı kabuklardan, bash kabuğundan ve bash kabuğunun avantajlarından bahsedilmiştir. Linux işletim sisteminin kullanıcıdan alınan komutları (komut satırı üzerinden) yorumlayarak işletim sisteminin çekirdeğine sistem çağrıları aracılığıyla ulaştıran kabuk (shell) adında bir bileşeni vardır. Linux işletim sistemi üzerinde kullanılabilecek farklı kabuklar mevcuttur. Bu kabuklara örnek olarak Bourne Shell (sh), C Shell (csh), Korn Shell (ksh) ve Born Again Shell (bash) verilebilir. 10. Ünitede tanıtımı yapılan Ubuntu versiyonunda ve birçok Linux dağıtımında ön tanımlı olarak gelen kabuk bash kabuğudur. Kullanıcı bir terminal penceresi üzerinde aktif olarak hangi kabukla etkileşim halinde olduğunu echo $SHELL komutunu çalıştırarak öğrenebilir. Bu komut ekrana ilgili kabuk programının tam yolunun adresini basar.

Linux dizin yapısından ve dosya hiyerarşisinden söz edilmiştir. Linux işletim sistemi hiyerarşik bir dizin yapısına sahiptir ve söz konusu bu yapı bir ağaç gibi düşünülebilir. Bu dizin yapısının en tepesinde / klasörü yer alır. Bu dizin kök (root) olarak adlandırılır ve diğer dizinler kök altında sıralanırlar.

Linux dosya sisteminde yer alan bazı önemli dizinlere ve bu dizinlerle ilgili açıklamalara yer verilmiştir.

Linux işletim sisteminde bir dosyanın yolunun/konumunun/adresinin 2 farklı şekilde tarif edilebileceğinden bahsedilmiştir. Bunlardan birincisi tam (mutlak) yoldur ve yol tarifine kök dizininden başlanır. İkincisi bağıl yoldur ve yol tarifi göreceli olarak yapılır. (Örneğin yol tarifi, içinde bulunulan dizin baz alınarak gerçekleştirilir.)

Yol tarifinde kullanılan bazı özel karakterler incelenmiştir.

Terminal penceresinin kullanımını kolaylaştıran bazı özel karakterlere yer verilmiştir.

Komut satırı üzerinde çalışan metin düzenleyicilerinden ve bu editörlerin yaygın olarak kullanılan örneklerinden biri olan nano uygulamasından bahsedilmiştir.

Bir Linux komutunun yapısı anlatılmış, sonrasında sık kullanılan Linux komutlarının işlevlerine ve seçeneklerine yer verilmiştir.