Vahhabilik ve Kadiyanilik

Vahhabilik Osmanlı'nın son döneminde Arabistan'ın Necd bölgesinde Muhammed b. Abdilvehhab önderliğinde ortaya çıkan bir harekettir. Genel olarak Hanbeli mezhebinin ve onun temsilcilerinden İbnTeymiyye ve İbn Kayyim el-Cevziyye'nin görüşlerinden etkilenen Muhammed b. Abdilvehhab bu görüşleri geliştirerek bir inanç sistemi oluşturdu.

Başlangıçtan itibaren siyasetle iç içe olan vehhabilik hareketi, Muhammed b. Abdilvehhab ile Muhammed b. Suud arasında yapılan Diriye Antlaşması ile birlikte bir devletin resmî ideolojisi hâline geldi.

Amelleri imanın bir parçası sayan Muhammed b. Abdilvehhab'ın görüş ve eylemlerinde Harici zihniyetin izleri açıkça görülmektedir.

Tevhit Vahhabiliğin görüşlerinin temelini oluşturmaktadır. Muhammed b. Abdilvehhab'ın diğer görüşleri (Şirk, Şefaat, Tevessül, Bid'at vd.) tevhit görüşü üzerine bina edilmiştir.

Günümüzde Vahhabilik gerek Vahhabi ulemanın etkisiyle gerekse Suudi devletinin de desteğiyle dünyanın birçok ülkesinde faaliyetlerini yürütmektedir.

Hint alt kıtası menşeli bir hareket olan Kadiyanilik daha çok kıyamet ile ilgili haberlere dayanmaktadır.

XIX. ve XX. yüzyıllarda Müslümanları içine girdikleri durumdan kurtaracağı iddiasıyla ortaya çıkan Mirza Gulam Ahmed Kadiyani, tarihî süreç içerisinde müceddilik, mesihlik, mehdilik, nebilik gibi iddialarda bulunmuştur.

Kadiyanilik Mirza Gulam Ahmed'in ölümünden sonra iki kola ayrılmıştır.

Günümüzde Kadiyanilier Hint alt kıtası başta olmak üzere, birçok Avrupa ülkesi ve dünyanın farklı yerlerinde faaliyetlerini sürdürmektedirler.