İş Kazası ve Meslek Hastalıkları İstatistikleri

Uluslararası Çalışma Örgütü (ILO) ve Dünya Sağlık Örgütü (WHO), dünyada iş kazası ve meslek hastalıkları konusunda çeşitli veriler sağlayan kuruluşlar arasında yer almaktadır. ILO İstatistik Birimi iş kazalarına ait yıllık istatistikleri, 100’den fazla ülkeden toplayarak yayınlamaktadır. Bu istatistikler, ILO’ya üye olan ülkelerden yeni ya da güncellenmiş rakamların alınması ile toplanmaktadır. ILO, dünyadaki iş kazaları ve meslek hastalıkları ile ilgili tahminleri yayınlarken, üye devletlerden ve Dünya Sağlık Örgütü’den aldığı mevcut verileri kullanmaktadır. Bu noktada ILO’nun amacı, mevcut kapsam ve raporlamadaki boşluğu doldurmak ve sorunun boyutu hakkındaki farkındalığı artırmaktır.

Uluslararası Çalışma Örgütü (ILO)’nün tahminlerine göre dünyada her yıl işle ilgili yaklaşık 2,3 milyon ölüm meydana gelmektedir. Bu, her gün 6.000'den fazla ölüme karşılık gelmektedir. Dünya çapında, yılda 340 milyon iş kazası ve 160 milyon iş kazası vakası yaşanmaktadır. ILO bu tahminleri aralıklarla günceller ve bu güncellemeler kazaların ve hastalıkların arttığını göstermektedir.

GBD tarafından 2015 yılında yapılan araştırmaya göre, 204.000 kişi meslek hastalıklarından ve 882.000 kişi ise seçilen mesleki risklerin neden olduğu hastalıklardan olmak üzere 1.086.000 ölüm rapor edilmiştir. Dünya genelinde işten kaynaklanan hastalıklardan ölümlerin 2/3'ünden sorumlu olan, % 35 oranında dolaşım sistemi hastalıkları ve % 29 oranında mesleki kanserlerdir. Bu hastalıkları % 15 oranında mesleki yaralanmalar ve % 10’luk bir oranla bulaşıcı hastalıklar izlemektedir (Şekil 8.1.). Mesleki kanserlerden 2011 yılı ILO tahminlerine göre 666.000 kişi, 2015 yılı GBD verilerine göre ise 489.000 kişi hayatını kaybetmiştir.

İşyerindeki kazalardan dolayı meydana gelen yaralanma ve ölüm vakaları çalışanlar için iş güvenliği sorunu oluşturmakla birlikte ülkemiz için de maddî ve manevî zararlar ortaya çıkarmaktadır. Hızla büyüyen ekonominin gereği olarak işyerleri ve bu işyerlerinde çalışan sayısının artması, iş güvenliği konusunun da büyük önem kazanmasına neden olmuştur. Ülkemizde iş kazaları ve meslek hastalıklarına ilişkin sayısal verileri resmi olarak raporlama ve yayınlama işlemi Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) tarafından yürütülmektedir. Buna göre, resmi olarak kaydedilen veriler sadece SGK'ya bildirimi yapılan durumlar için geçerlidir. Tüm kazaların resmi olarak kaydedilmediği ve çalışanların bir kısmının sigortasız olduğu düşünüldüğünde, sorunun boyutu daha da büyüyecektir.

Son 40 yılda Türkiye’de iş kazası oranları ciddi düzeyde düşmesine rağmen hâlâ istenilen seviyelerde değildir. İş kazası sıklık oranları % 1’in altına kadar gerilemiş fakat 2016 yılında % 1,78 olarak belirlenmiştir. İş kazalarının büyük bir bölümü (yaklaşık dörtte üçü) insanlarının çoğunun işte olduğu ve işin büyük bir kısmının gerçekleştirildiği zaman dilimi olan 08.00 -18.00 saatleri arasında gerçekleşmektedir.

Türkiye’de meslek hastalıklarının sayısı beklentilerin oldukça altındadır. Dünyadaki oranlara bakıldığında meslek hastalıklarının yıllık 50 -140 bin arasında olduğu görülmektedir. Fakat her yıl yalnızca birkaç yüz meslek hastalığı vakası bildirilmektedir. Ülkemizde, meslek hastalıklarının sıklığı yıllara bağlı olarak düşüş göstermiştir. 2008 yılından önce meslek hastalığı sıklığı 100.000 işçide 15 -22 arasındayken daha sonra 100.000 işçide 5’in de altına düşmüştür. 2013 yılından sonra meslek hastalığı nedeniyle hayatını kaybeden olmamıştır.