Dünyada Ve Türkiye’de İSG Yönetim Sistemleri
Günümüzde yeni proaktif yaklaşımla iş sağlığı ve güvenliği tüm mesleklerde işçilerin bedensel, ruhsal, sosyal iyilik durumlarını en üst düzeye ulaştırmak, bu düzeyde sürdürmek işçilerin çalışma şartları yüzünden sağlıklarının bozulmasını önlemek amacıyla yapılan çalışmaları ifade eder.( ILO -WHO 1950)
Çalışma ortamlarını işin yürütümü nedeniyle oluşan tehlikelerden uzaklaştırmak ve sağlığa zarar verebilecek koşullardan arındırarak, daha iyi bir çalışma ortamı sağlamak için yapılan risk analizleri ve bu riskleri ortadan kaldırmak için ilgili mevzuat ve standartlara göre yapılan ve belli bir sistematik içerisinde dökümante edilen yönetim sistemleri “İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetim Sistemleri” olarak adlandırılmaktadır.
İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetim Sistemleri, işletmelerde iş sağlığı ve güvenliğinin sağlanması ve çalışma şartlarının sürekli iyileştirilerek çalışanın tam bir iyilik halinin korunabilmesi için organizasyonlara ve standartlara gereksinim duymuştur. Bu konuda Türkiye'de ve dünyada kullanılan standartlar bulunmaktadır. İş sağlığı ve güvenliği yönetim sistemleri içerisinde bu standartların uygulanması aşamasında dünyada ve ülkemizde çeşitli kurumlar görev almaktadır.
Türkiye'de İş Sağlığı ve Güvenliği Sistemi
Ülkemizde iş sağlığı ve güvenliğinin sağlanması görevi, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı bünyesinde İşçi Sağlığı Genel Müdürlüğü'ne (İSGGM) verilmiştir. Bu kurum, Türkiye'deki İSG mevzuatını oluşturmaktadır. İSGGM’ye bağlı İş Sağlığı ve Güvenliği Merkezi Müdürlüğü (İSGÜM) çalışanların sağlıklarının korunması,, çalışma ortamındaki iş kazaları, meslek hastalıkları risklerinin en aza indirilmesi için, İş teftişi örgütüne tıbbi -teknik destek, işçilere, işverenlere eğitim, yol göstericilik işlevini üstlenmektedir.
Çalışma ve Sosyal Güvenlik Eğitim ve Araştırma Merkezi (ÇASGEM), Türkiye’de kurulan ilk çalışma enstitüsüdür. ÇASGEM, iş yerlerinde meydana gelebilecek olası kazaları ve yaralanmaları önlemeyi, iş kazalarını ve meslek hastalıklarını en aza indirmeyi, çalışanlara ve işverenlere sosyal güvenlik hakkında iş hukuku açısından hak ve yükümlülüklerini öğreterek, iş barışını sağlamayı, böylece ulusal ekonomiye ve kalkınmaya destek vermeyi amaçlayan bir kurumdur.
Türkiye'de iş teftişi, “İş Teftiş Kurulu”nca yürütülür İş Teftiş Kurulu uluslararası bir sözleşmeden kaynağını alan ilk ve tek teftiş kurulu olup, "İş Müfettişliği" de uluslararası bir meslek statüsündedir.
Sosyal Güvenlik Kurumu -Sosyal Sigortalar Kurumu (SSK)Sosyal sigortalar ile genel sağlık sigortası bakımından kişileri güvence altına alacak, sosyal sigortacılık ilkelerine dayalı, etkin, adil, kolay erişilebilir, aktüeryal ve malî açıdan sürdürülebilir, çağdaş standartlarda bir sosyal güvenlik sisteminin gerçekleştirilmesi amacıyla kurulmuştur.
Dünyada İş Sağlığı ve Güvenliği Kurumsal Yapıları
İş sağlığı ve güvenliği konusunun önemi, bu alandaki çalışmaların ülkeler yanında uluslararası teşkilatlar tarafından da yürütülmesine yol açmıştır. Uluslararası teşkilatların faaliyetleri ile ülke uygulamalarına temel oluşturacak mevzuat çalışmaları düzenlenmiştir.
İş sağlığı ve güvenliği alanında çalışmaları bulunan birçok uluslararası kurum ve kuruluş bulunmaktadır. İş sağlığı ve güvenliği konusunda Birleşmiş Milletlere (BM) bağlı olarak çalışan uluslararası kuruluşlar
- Uluslararası Çalışma Örgütü -ILO
- Dünya Sağlık Örgütü -WHO
- BM Çevre Programı -UNEP
- Uluslararsı Atom Enerjisi Ajansı
- BM Kalkınma Programı -UNDP
BM Sanayii Geliştirme Örgütü -UNIDO olarak sıralanabilir. Uluslararası kuruluşlar arasından en önemlileri aşağıda verilmiştir.
- İş Sağlığı ve Güvenliği Ajansı (OSHA -USA ve OSHA -EU)
- Dünya Sağlık Örgütü (WHO)
- Uluslararası Çalışma Örgütü (ILO)
OSHA -USA’nın kuruluş amacı, iş yeri güvenliği ve işçi sağlığı hakkındaki yasal düzenlemeleri (mevzuatı) çıkarmaktır. Avrupa’da OSHA -EU’nın kuruluş amacı, Avrupa Birliğinde iş yerlerinin daha sağlıklı, güvenli ve üretken olmalarına katkıda bulunmaktır.
Uluslararası Çalışma Teşkilatı (ILO), çalışma hayatının her yönü ile olduğu gibi İSİG ile de yakından ilgilenmektedir. ILO Sağlık ve güvenlik bölünmez bir bütündür prensibiyle işçilerin korunması ile ilgili faaliyetleri yürütmektedir.
Birleşmiş Milletlere Bağlı Dünya Sağlık Teşkilatı, World Health Organization (WHO), insan sağlığı ile ilgili bütün meselelerde olduğu gibi, ISG ile ilgili faaliyetlerde de bulunmaktadır. WHO bu alandaki faaliyetlerini, ILO ile iş birliği içinde gerçekleştirmektedir.
Uluslararası bu kuruluşların haricinde dünyada iş sağlığı ve güvenliği alanında faaliyet gösteren birçok enstitü ve kuruluşlar bulunmaktadır.