İş Kazalarının Sebepleri

Çalışma ortamında meydana gelen iş kazaları istenmeyen durumlar olmasına rağmen, günümüzde hâlen oldukça fazla sayıda iş kazası yaşanmaktadır. İş akışını önemli ölçüde etkileyen bu sorunun çözümü, kazaya neden olan faktörleri belirleyip uygun ve etkili önlemleri almakla sağlanabilir. Genel olarak tüm iş kazaları irdelendiğinde iki ana sebepten kaynaklandığı görülmektedir. Bunlar insan ve ortam olarak karşımıza çıkmaktadır. Kazaların insan hatalarından kaynaklanması birçok sebebe dayanır. Kazaya sebep olan çalışanın eğitim ve bilgi eksikliği, işe uygun olmayışı, uyumsuzluğu, tecrübesizliği, yorgunluğu, heyecanlı veya üzüntülü oluşu, dalgınlığı, dikkatsizliği, ilgisizliği, düzensizliği, meleke noksanlığı ve hastalıkları gibi nedenler sayılabileceği gibi çalışanın her şeye karşın kurallara uymamış olması da insan faktörüne bağlı temel sebepler arasındadır. İş kazalarının meydana gelmesinde en büyük etkenin insan faktörü olduğu bilinmektedir.

İnsan kaynaklı iş kazalarına insanların güvenli olmayan davranışları neden olmaktadır. Bu davranışların temel nedeni kişilerin eğitim eksikliğidir. Uygun eğitimler verildiği takdirde tehlikeli hareketlerin azaltılabilmesi mümkündür. Bununla birlikte kişilerin karakterleri de tehlikeli hareketlerin nedenleri arasında yer almaktadır. Örneğin; çalışanın tez canlı olması onun doğuştan gelen bir özelliği olup iş yerinde tehlikeli hareketler yapmasına neden olacak bir durumdur. İnsanın karakterine değiştirmek oldukça zor bir durum olduğundan insan kaynaklı tehlikelerin ortadan kaldırılması da kolay değildir.

İş kazalarının bir diğer sebebi ise çalışma ortamındaki uygunsuzluklardır. İş yerinin yerleşimin alanından kaynaklı problemler, kullanılan metodun yanlış olması, makine-teçhizattan gelen sorunlar ve çalışma ortamının dağınıklığı gibi durumlar kazaya davetiye çıkaran ortama bağlı etkenlerdendir. Örneğin: Kablosu yıpranmış bir el aleti kullanıldığı zaman çalışanın elektrik akımına kapılması ile meydana gelecek bir kaza ölümle bile sonuçlanabilir. Çalışma ortamında dikkate değer görülmeyen problemler, çalışanları mühim sonuçlar doğuran kazalara götürebilmektedir. Bu nedenle ortamdaki olumsuzlukların da iş kazalarının oluşumunda büyük payı bulunmaktadır.

Bir iş kazası meydana geldiğinde ortaya çıkabilecek durumların oransal olarak karşılaştırılması kaza teorileri ile yapılmaktadır. Bu teoriler, Heinrich ve Bird tarafından yapılan kaza analizleri sonucunda elde edilmiş kaza piramitlerini içermektedir. Heinrich'in kaza piramidi teorisine göre, meydana gelen 330 iş kazasından 300 tanesi yaralanma olmayan ve 29 tanesi ise maddi hasarlı ya da uzuv kayıplı kazalardır. Bu kazalardan sadece 1 tanesi ölüm ile sonuçlanır. Bird’ün kaza piramidi teorisine göre ise, her 1 ciddi yaralanmalı kazaya karşılık, 10 hafif yaralanmalı (sadece ilk yardım ile giderilebilen), 30 maddi hasarlı kaza, 600 yaralanmasız ve hasarsız kaza (ramak kala) meydana gelmektedir.

ConocoPhillips Marine, ciddi ve ucuz atlatılan kazalar arasında büyük fark olduğunu gösteren bir çalışma yürütmüştür. ConocoPhillips’e göre; her 1 ölüm, her 30 küçük kişisel yaralanma, maddi hasar içeren her 300 kaza ve her 3000 ramak kala olayı 300.000 riskli davranıştan kaynaklanmaktadır.