İş Sözleşmesinin Haklı Nedenle Sona Ermesi

İşçinin haklı nedenle derhal fesih hakkı 4857 s. İşK. m.24’te düzenlenmektedir. Söz konusu hükme göre, haklı fesih nedenleri üç grupta toplanmaktadır. Bunlar sağlık nedenleri, ahlak ve iyiniyet kurallarına uymayan haller ve benzerleri, zorlayıcı nedenlerdir.

İşçi ya da işveren için haklı nedenle fesih sebepleri söz konusu değilse, iş sözleşmesinin İşK. m.17 uyarınca feshedilmesi zorunludur. Haklı neden bulunmaksızın ve 17. maddeye de uyulmaksızın iş sözleşmesinin feshi halinde, iş sözleşmesini fesheden taraf, diğer tarafa ihbar tazminatı ödemek zorunda kalır.

Önemle ifade edelim ki, ahlak ve iyiniyet kurallarına uymayan haller bentte sayılanlardan ibaret değildir. Farklı bir ifadeyle, bentte yer alan “ve benzerleri” ifadesinden de anlaşılacağı üzere, bentte sayılan ahlak ve iyiniyet kurallarına uymayan hallere benzer haller de anılan bent kapsamında değerlendirilebilecektir.

İşverenin haklı nedenle derhal fesih hakkı 4857 s. İşK. m.25’te düzenlenmektedir. Söz konusu hükme göre haklı fesih nedenleri dört grupta toplanmaktadır.

4857 s. İşK m.25/II’de öngörülen ahlak ve iyiniyet kurallarına uymayan haller ve benzerleri sebebiyle yapılan fesihler işçi bakımından en ağır fesih türüdür. Çünkü bu fesih türünde işçi kıdem tazminatına hak kazanamamakta ve ihbar önellerini kullanamamaktadır. Dolayısıyla ihbar tazminatına da hak kazanamamaktadır.

Önemle ifade edelim ki, işveren açısından da haklı neden oluşturan ahlak ve iyiniyet kurallarına uymayan haller bentte sayılanlardan ibaret değildir. Farklı bir ifadeyle, bentte yer alan “ve benzerleri” ifadesinden de anlaşılacağı üzere, bentte sayılan ahlak ve iyiniyet kurallarına uymayan hallere benzer haller de anılan bent kapsamında değerlendirilebilecektir. İşçinin işverene cinsel tacizde bulunması, işveren vekili hakkında şeref ve haysiyet kırıcı asılsız isnatlarda bulunması, işçinin bir yakınının işverene sataşması gibi hususlar başlıkta yer alan “ve benzerleri”ne örnek gösterilebilir.

Haklı nedenle feshin ne şekilde yapılacağına ilişkin açık bir düzenleme Kanun’da bulunmamaktadır. İşK. m.109 hükmü bildirimlerin yazılı yapılacağını düzenlemişse de bunu ispat şartı olarak kabul etmek gerekecektir.

İşK. m.26’ya göre; 24 ve 25'inci maddelerde gösterilen ahlak ve iyiniyet kurallarına uymayan hallere dayanarak işçi veya işveren için tanınmış olan sözleşmeyi fesih yetkisi, iki taraftan birinin bu çeşit davranışlarda bulunduğunu diğer tarafın öğrendiği günden başlayarak altı iş günü geçtikten ve her halde fiilin gerçekleşmesinden itibaren bir yıl sonra kullanılamaz . Ancak işçinin olayda maddi çıkar sağlaması halinde bir yıllık süre uygulanmaz. Bu haller sebebiyle işçi yahut işverenden iş sözleşmesini yukarıdaki fıkrada öngörülen süre içinde feshedenlerin diğer taraftan tazminat hakları saklıdır.

Fesih haklı nedene dayansa bile, öngörülen süreden sonra gerçekleştirilirse, haksız feshin hüküm ve sonuçları ortaya çıkar. Öte yandan, ahlak ve iyiniyet kurallarına aykırı davranış devam ettiği müddetçe 6 günlük süre işlemez.

İşK. m.24 veya m.25’te öngörülen sebepler bulunmaksızın yapılan fesihler, m.26’da öngörülen süre geçtikten sonra yapılan fesihler haksız fesihtir.

Haksız feshin sonuçları feshin kim tarafından yapıldığına ve işçinin iş güvencesi kapsamında olup olmamasına göre farklılık göstermektedir.