İş Yerlerinde Temizlik ve Dezenfeksiyon

İş yerlerinde temizlik ve dezenfeksiyon uygulamaları yasal gereklilik olduğu kadar verimliliğin ve kârlılığın da temelini oluşturur.

Temizlik ve Dezenfeksiyon Kavramları

İş yerlerinde biriken inorganik veya organik maddelerin, su ve çeşitli temizleyici kimyasal maddeler kullanılarak mekanik olarak ve/veya farklı işlemler uygulanarak belirli ölçüde ortamdan uzaklaştırılması işlemine temizlik adı verilir. Cansız maddeler ve yüzeyler üzerinde bulunan hastalık yapma ihtimali olan mikropların yok edilmesi veya üremelerinin durdurulması işlemine dezenfeksiyon, bu amaçla kullanılan kimyasal maddelere ise dezenfektan denir.

Temizlik Malzemeleri

Temizlikte kullanılan suyun sertlik derecesi, sıcaklığı, mikrobiyolojik standartlara uygunluğu önemlidir. Suyun gücünü artırmak için kullanılan deterjanları seçerken güçlü temizleme özelliklerinin yanında çevreye ve çalışanlara zararlı etkilerinin minimum olmasına dikkat edilmelidir. Benzer şekilde dezenfektanlar alınırken de etki spektrumları geniş, aynı zamanda toksik etkisi düşük, ekonomik ve uygulaması kolay olanlar seçilmelidir. Deterjan ve dezenfektanlar uygun şartlarda güvenli depolarda saklanmalıdır.

Farklı yüzeylerin temizliğinde farklı renkte malzemeler kullanılarak yapılan renk kodlaması kontaminasyonu önlediği gibi temizliğin kontrolünü de kolaylaştırmaktadır.

İşletmelerde Temizlik ve Dezenfeksiyon Uygulamaları

İş yerlerindeki temizlik, uygulama şekline göre elle yapılan ve otomatik makinelerle yapılan; zamana göre günlük, haftalık, aylık, mevsimlik; derecesine göre fiziksel, kimyasal ve bakteriyolojik olarak yapılabilir. Dezenfeksiyon işlemi ise ısıyla, radyasyonla ve kimyasallar yardımıyla yapılabilir. Elle yapılan temizlik, tüm temizlik yöntemleri içinde en ekonomik, kolay ve pratik olanıdır fakat fazla işgücü ister, zaman alır ve insan kaynaklı hata ve ihmale açıktır.

Temizleme ve dezenfeksiyon işlemleri genel olarak 5 aşamada gerçekleştirilir. Kaba kirlerin uzaklaştırılması, ön yıkama, deterjanla temizlik, dezenfeksiyon ve durulama.

İşletmenin sorumlusu tarafından temizlik programları önceden hazırlanmalı temizliğin ne sıklıkta ve ne şekilde yapılacağı bir programla belirlenmelidir. Yapılan temizlik ve dezenfeksiyon uygulamaları kayıt altına alınmalıdır. Temiz ve kirli aletler ayrı depolanmalı ve çalışanlar belli aralıklarla temizlik konusunda hizmet içi eğitime tabi tutulmalıdır.

Temizlikte kullanılan alkali veya asit karakterli deterjanların koroziv etkisinin engellenmelidir. Bunun için çeşitli inhibitör maddelerden yararlanılabilir veya işlem parametreleri düzenlenerek korozyon oluşumu minimuma indirilebilir.

Temizlik işlemlerinin usulüne uygun olarak yapılıp yapılmadığı kontrol edilmeli ve belirli aralıklarla mikrobiyolojik kontroller yapılmalıdır.

Temizlik konusunda karşılaşılabilecek bir problem durumunda sorunun ne olduğu ve sorumlunun kim olduğunun tespit edilebilmesi için temizlik ve dezenfeksiyon işlemlerinin kaydının tutulması gerekir. Bu sebeple kayıt için kullanışlı formlar kullanılmalıdır.

Otomatik Temizleme Sistemleri

Son yıllarda işletmelerde fazlaca insan gücü ve zaman gerektiren elle temizlemenin yerini otomatik makinelerle yapılan temizlik almaya başlamıştır. Bu amaçla makine parçalarını ayırmaya gerek olmadan su ve deterjanın üretim hattında dolaştırılması yöntemiyle çalışan sistemler olan CIP (Cleaning In Place: Yerinde Temizleme) sistemleri ve sökülebilen parçaların temizlenmesinde sıvı akışından yararlanılarak uygulanan bir temizlik yöntemi olan COP (Cleaning Out Of Place: Yerlerinden Ayırarak Temizleme) sistemleri kullanılabilmektedir.