Çalışma Ortamı Sağlığı

İşçilerin sağlık ve güvenliği ile ilgili sorunlar, iş sağlığı ve güvenliği alanında çalışan profesyonellerin karşısına bir kesitte alınmış fotoğraf gibi çıkarlar. Bu fotoğraf, gerçekliğin ardında yatan çok katmanlı bir ilişkiler ve etkileşimler bütününü göstermeyebilir İşçilerin sağlık ve güvenliği ile ilgili sorunlar çok katmanlı ve çok bileşenli bir yapıya sahiptir .İş sağlığı ve güvenliği alanında çalışan profesyoneli, ilişkileri ve etkileşimleri göz önünde bulundurarak görünen sorunların ardındaki gerçek nedenleri bulmaktır .

Yapılanma

İş sağlığı ve güvenliği alanında çalışan profesyoneller durumu saptamanın yanı sıra gereken önlemleri belirleyip eyleme geçmekle de yükümlüdürler. Durum saptamadan girişime, hizmet sunumuna kadar uzaman bu adımları kapsayan oluşuma da iş sağlığı ve güvenliği örgütlenmesi diyebiliriz. Bu örgütlenme işletme içindeki tüm çalışanlara hizmet sunabilmelidir; yürütülen hizmet koruyucu ve önleyici özellikte olmalıdır; hizmet sunumunda görev alan tüm profesyoneller tehlikeleri bütünsel bir anlayışla gözleyebilmeli ve değerlendirebilmelidir; bu hizmetin temel unsurlarından biri sürekli izlemdir.

Yetkinlikler

İş sağlığı ve güvenliği profesyonellerin sağlıklı bir çalışma ortamı oluşma sürecinde yukarıda sıralanan ilişkiler bütününü gözetebilmelerine yardımcı olacak kuramsal birikimin yanı sıra temel kimi alanlarda yetkin olmaları da gerekir. Bu yetkinlik alanlarını sıralarsak: bütünsel bir bakış açısında sahip olma; gözlem becerisi; klinik ya da mühendislik beceriler; iletişim becerisi; sorun çözme becerisi; analitik düşünme becerisi; talimat yazabilme becerisi; yönetsel beceriler.

Temel Bileşenler

Temel yükümlülüklerinden biri işyerinde sağlıklı bir çalışma ortamı oluşumunu sağlamak olan iş sağlığı ve güvenliği profesyonelleri bu süreci üç öge üzerine kurabilirler:

• İş sağlığı ve güvenliği ile ilgili yapılanma,
• iş sağlığı ve güvenliği profesyonelinin yetkinliği,
• iş sağlığı ve güvenliği sorunlarını bütünsel olarak gözden geçirebilmek için gerekli kuramsal bilgi.

Bir çalışanın çalışma ortamındaki sağlığı hem güvenlikle hem de sağlıkla ilgili tehlikelerden etkilenir. Merkezde çalışanın sağlığının yer aldığını düşünürsek çalışma ortamında bunu çevreleyen 6 ana grup tehlike saymak olasıdır: çalışma ortamı, çalışma koşulları, çalışma ilişkileri, sağlığı dolaylı etkileyen bireysel özellikler, toplumsal ve çevresel özellikler.

Çalışma Ortamı başlığı altında fiziksel, kimyasal, biyolojik, ergonomik, psikososyal ve mekanik tehlikeler yer alır.

Çalışma Koşulları altında ücret, süre ve vardiyalı ya da gece çalışması incelenir.

Çalışma İlişkileri bireysel ya da toplu iş ilişkisini ifade eder.

Bu üç tehlike grubu çalışma yaşamında işçinin sağlık ve güvenliğini doğrudan etkileyen belirleyicilerdir. Diğer tehlike gruplarının da bunlarla etkileşim içinde olduğu hep göz önünde bulundurulmalıdır.

Bireysel Özellikler

Bireyler çalışma yaşamına kendilerine ait sağlık özellikleri ile girerler ve bu özellikler çalışma ortamındaki tehlikelerle etkileşime girer.

Çevresel Özellikler

Bireylerin sağlıklarının iş dışındaki yaşama alanlarını çevreleyen etkenlerden de zarar görebileceği ve bu zararın işle etkileşebileceği de göz önünde tutulmalıdır.

Toplumsal Özellikler

Toplumun kültürel özellikleri çalışma yaşamına taşınır ve çalışma ortamında iş sağlığı ve güvenliği beklentilerine, gereksinimlerine, isteklerine, tutum ve davranışlarına kadar uzanan geniş bir alanda derin bir etki yaratır.

Koruma ve Önlem

Sağlıklı bir çalışma ortamının oluşturulması bilimsel, etik ve yasal kurallar çerçevesinde tanımlanan bir yükümlülüktür. Kuramsal olarak çalışmadan kaynaklanan tüm sorunların, meslek hastalıkları ve iş kazalarının önlenmesi mümkündür; bu noktada sınırlayıcı ögeler istenç, kültürel alt yapı, ekonomik faktörler ve güç ilişkileridir.

İş sağlığı ve güvenliği profesyoneli, çalışanların sorunlarına yaklaşırken kuramsal bilgi birikimini, işyeri sağlık ve güvenlik örgütlenmesi içinde ve sahip olduğu yetkinlikleri kullanarak bir değerlendirmeye ulaşacaktır. Durum saptama da diyebileceğimiz bu değerlendirmenin ardından öncelikli sorunları, bunların etkileyen çevresel ögeleri belirleyecek ve bir dizi önleyici etkinlik planlayacaktır. Özetle, iş sağlığı ve güvenliği profesyoneli sağlıklı bir çalışma ortamı oluşturma sürecine öncelikleri belirleyerek, bir başka değişle risk analizi yaparak başlar. Daha sonra önlem hiyerarşisini gözeterek bir ya da birden çok önleyici etkinliği yaşama geçirmeye çalışır.

Bu hiyerarşide en etkili olan mühendislik önlemleridir, bunu yönetsel önlemler izler ve son sırada kişisel koruyucular yer alır. Dolayısıyla iş sağlığı ve güvenliği profesyoneli koruyucu önlemleri alırken “önlem hiyerarşisini” bilmeli ve her zaman tehlikeye odaklanmalıdır. Kuşkusuz günlük yaşamda kimi zaman tek bir önlem grubu tehlikeyi önlemek için yeterli olmayacaktır. Uygulamada, hemen her zaman tüm bu önlem gruplarının birlikte ve eşgüdümlü kullanılması gerekir.